1. Instrukcja wdrożenia modelu

Spis treści

Zwiększanie dostępności jest procesem długotrwałym i wymagającym cyklicznej analizy zmieniających się potrzeb społeczności szkolnej oraz wdrażania odpowiednich rozwiązań, stanowiących odpowiedź na zdiagnozowane bariery i zapobiegających powstawaniu nowych.

Model Dostępnej Szkoły został podzielony na dwa standardy: standard dostępności architektonicznej oraz standard dostępności edukacyjno-społecznej.

  1. Standard dostępności architektonicznej obejmuje dostępność infrastruktury i wyposażenia budynków szkół z uwzględnieniem perspektywy budynków istniejących oraz nowo budowanych.
  2. Standard dostępności edukacyjno-społecznej, obowiązujący zarówno szkoły już istniejące, jak i nowo powstające, obejmuje dostępność procesu edukacji – działań realizowanych przez szkołę w ramach funkcji dydaktycznych, rozwijających, opiekuńczych i wychowawczych.

Standardy podzielone są na obszary, obejmujące wytyczne, których spełnienie jest niezbędne dla osiągnięcia przez szkołę dostępności. Wdrażanie wytycznych ma na celu osiągnięcie pożądanego stanu dostępności szkoły.

Biorąc pod uwagę wnioski płynące z testowania Modelu w szkołach, w jego ostatecznej wersji uwzględniono perspektywę zapewniania dostępności nowo powstających budynków szkolnych, a także kwestie związane z modernizacją istniejącej już infrastruktury. W przypadku tych drugich, w sytuacjach, w których nie ma możliwości pełnego zastosowania
wytycznych określonych w standardzie architektonicznym z przyczyn obiektywnych, np. ze względu na objęcie budynku nadzorem konserwatora zabytków, należy zastosować rozwiązania wskazane w strategii realizacji standardu architektonicznego Modelu Dostępnej Szkoły w budynkach istniejących (rozdział 3. MDS).

Poniżej zaprezentowana ścieżka wdrożenia standardów zawartych w publikacji jest ścieżką modelową, testowaną w rzeczywistości projektowej. Należy jednak podkreślić, iż możliwe jest wdrażanie Modelu, a tym samym dochodzenie do pełnej dostępności placówki, także w trakcie bieżących działań związanych z modernizacją infrastruktury (np. w ramach inwestycji związanych z termomodernizacją budynków, przy okazji remontu pomieszczeń sanitarnych), drobnych remontów (np. odświeżanie danego pomieszczenia) czy wprowadzania nowej formy wsparcia uczniów w procesie nauczania.

Warto więc sięgać po Model Dostępnej Szkoły każdorazowo, gdy planowane są jakiekolwiek działania inwestycyjne w budynku bądź też szkoła staje przed wyzwaniami związanymi z indywidualizacją procesu nauczania. Dzięki temu wdrażane rozwiązania będą od początku dostępne.

1.1. Od czego zacząć pracę z modelem?

Proces dochodzenia do dostępności, oparty na wdrożeniu zapisów niniejszej publikacji, można podzielić na kilka etapów:

  1. Zapoznanie się z treścią MDS
  2. Przeprowadzenie audytu dostępności
  3. Opracowanie IPPD
  4. Prowadzenie działań zwiększających dostępność

1.1.1. Zapoznanie się z treścią MDS

Na Model Dostępnej Szkoły składają się dwa standardy: standard dostępności architektonicznej oraz standard dostępności edukacyjno-społecznej.

Wnikliwe zapoznanie się z wymaganiami standardów i wytycznymi składającymi się na dostępność poszczególnych obszarów, usprawni przeprowadzenie weryfikacji już posiadanych rozwiązań oraz wytypowanie działań niezbędnych do wdrożenia.

1.1.2. Przeprowadzenie audytu

Audyt dostępności to narzędzie służące do identyfikacji występujących barier. Pozwala na porównanie zasobów i rozwiązań funkcjonujących w szkole z wymaganiami określonymi w standardach oraz ustawie o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.

Audyt to narzędzie, które może być wykorzystywane wielokrotnie w celu oceny oraz sprawdzenia, na ile prowadzone działania faktycznie przybliżyły szkołę do osiągnięcia dostępności. Dzięki takiemu podejściu, zwiększanie dostępności
staje się stałym procesem wpisanym w życie szkoły.

Audyt dostępności powinien zostać przeprowadzony przez osoby/podmioty posiadające odpowiednie kwalifikacje, kompetencje i doświadczenie w zakresie wdrażania standardów dostępności, np. organizacje pozarządowe
działające w obszarze dostępności, oraz uwzględniać perspektywę użytkowników końcowych rozwiązań – osób ze szczególnymi potrzebami. Jedną z możliwości jest zaangażowanie do realizacji tego działania podmiotów dokonujących certyfikacji znajdujących się w wykazie prowadzonym zgodnie z art. 17 ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami przez ministra ds. rozwoju regionalnego.2

1.1.3. Opracowanie Indywidualnego Planu Poprawy Dostępności (IPPD)

Indywidualny Plan Poprawy Dostępności to dokument opracowany na podstawie wyników audytu dostępności w oparciu o założenia przedstawione w MDS. Stanowi on niezwykle pomocne w procesie dochodzenia do dostępności narzędzie, albowiem pomaga usystematyzować planowane działania.

W IPPD należy wskazać standardy i obszary, których zalecenia szkoła ma zamiar spełnić, uwzględniając potrzeby i specyfikę szkoły oraz organu prowadzącego. IPPD powinien obejmować również harmonogram, szacunkowe koszty wdrożenia planowanych działań, a także zidentyfikowane i potrzebne zasoby (w tym rozwiązania zaproponowane
w audycie). W IPPD szkoła może zaplanować inne, literalnie niewskazane w Modelu rozwiązania, służące do osiągnięcia efektów założonych w danym standardzie/obszarze.

Procedury i dokumentacja formalna wskazane w poszczególnych standardach i obszarach, a także podręczniku wdrożeniowym, stanowią przykłady i propozycje działań. Dopuszczalne jest zastosowanie już istniejących w placówce rozwiązań – w tym procedur i dokumentów pozyskanych przez szkołę w ramach wymiany dobrych praktyk pomiędzy
szkołami, jeżeli konsumują one merytoryczne założenia standardów.

Oznacza to, że szkoły wprowadzają zmiany w stosowanych procedurach czy dokumentach jedynie w sytuacji, kiedy nie wypełniają one opisanych w MDS wytycznych. Ponadto dopuszczalne jest, aby jedna stosowana przez szkołę procedura, realizowała kilka opisanych w Modelu obszarów.

1.1.4. Prowadzenie działań zwiększających dostępność

Szkoła dążąca do osiągnięcia pełnej dostępności powinna w pierwszej kolejności zapewnić wdrożenie wytycznych, umożliwiających niwelację barier utrudniających codzienne funkcjonowanie osób już korzystających z jej usług (uczniów uczęszczających do szkoły, pracowników, rodziców i członków społeczności lokalnej) oraz zgodność z przepisami prawa.

Następnie powinna wdrażać rozwiązania, które zapewnią możliwość funkcjonowania w jej środowisku wszystkich użytkowników, którzy mogą zawitać w jej progach, niezależnie od posiadanych przez nich indywidualnych potrzeb.

Bibliografia

  1. Wykaz znajduje się na stronie https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/ofunduszach/fundusze-europejskie-bez-barier/dostepnosc-plus/certyfikacjadostepnosci/wykaz-podmiotow/ (dostęp: 20.12.2023)