1. Wstęp
Wdrażanie dostępności w obszarze architektonicznym w budynkach istniejących systemu oświaty należy traktować jako stopniowy proces dochodzenia do pełnej dostępności obiektu. Proces ten może być długotrwały i wielowątkowy, a jego przebieg zależeć będzie od zastanej sytuacji oraz uwarunkowań technicznych i prawnych, np. konserwatorskich, oraz wysokości i źródeł finansowania.
Planowanie poprawy dostępności placówek oświatowych należy rozpatrywać w sposób całościowy, zgodnie ze standardem architektonicznym Modelu Dostępnej Szkoły. Z uwagi na zastaną sytuację, w obiektach istniejących wymaga to bardziej rozważnego zaplanowania całego procesu i możliwości jego etapowania. Podział standardu architektonicznego na obszary
i wskazanie parametrów dla poszczególnych elementów budynku ma ułatwić realizację działań mających na celu poprawę dostępności i zaplanowanie inwestycji/remontów w placówkach oświatowych. Zapisy poszczególnych obszarów będą pomocne przy analizie zastanej sytuacji i wskazaniu, jakie inwestycje należy zrealizować (budowa dźwigu, toaleta dostosowana dla OzN, malowanie korytarzy w budynku), by osiągnąć cel pełnej dostępności, opisanej w MDS.
Standard dostępności architektonicznej MDS inspirowany jest Standardami Dostępności Centrum Projektowania Uniwersalnego Politechniki Gdańskiej i wskazuje parametry dla poszczególnych elementów budynku. Standard
może także stać się wskazówką, jak realizować inwestycje/remonty w innych instytucjach.
Wdrażanie standardu architektonicznego MDS w istniejących budynkach placówek oświatowych należy realizować na podstawie wniosków płynących z przeprowadzonego audytu, który obejmuje diagnozę stanu zastanego oraz wytypowanie działań, jakie ma podjąć podmiot, aby usunąć bariery krytyczne i utrudnienia w korzystaniu z infrastruktury przez osoby ze szczególnymi potrzebami. Wytyczne audytu są podstawą do sporządzenia indywidualnego planu poprawy dostępności. Plan określa harmonogram działań, który powinien w szczególności uwzględniać istniejące potrzeby użytkowników oraz
wymagania standardu MDS, aby efektem końcowym była pełna dostępność placówki oświatowej.
Plan powinien uwzględniać sposób finansowania remontów i inwestycji, biorąc pod uwagę możliwości budżetowe organu prowadzącego, co może mieć wpływ na długość całego procesu zapewnienia dostępności. W sytuacji zmiany potrzeb użytkowników, np. przyjęcia ucznia lub zatrudnienia pracownika o szczególnych potrzebach, konieczne jest przeprowadzenie analizy wdrażanego indywidualnego planu poprawy dostępności pod kątem konieczności przyspieszenia realizacji planu poprawy dla jak najszybszego zapewnienia realizacji tychże potrzeb. Bardzo istotne jest, by w trakcie prowadzenia działań zmierzających do zapewnienia pełnej dostępności – w oparciu o zasady projektowania uniwersalnego i racjonalne usprawnienia, wskazane w MDS – wprowadzać także rozwiązania tymczasowe, zapewniające dostęp do infrastruktury i usług dla już funkcjonujących w szkole użytkowników ze szczególnymi potrzebami w czasie prowadzonych
remontów i modernizacji infrastruktury szkoły. Przykładem takich działań może być np.: wprowadzenie rozwiązań organizacyjnych, jak choćby zmiana lokalizacji prowadzenia zajęć oddziału, do którego uczęszcza uczeń z niepełnosprawnością ruchową, na pomieszczenia znajdujące się na parterze budynku, czy też zapewnienie wsparcia dodatkowej osoby.
Opisaną powyżej ścieżkę wykorzystania MDS w procesie dochodzenia do pełnej dostępności należy traktować jako modelową. Możliwe jest jednak również częściowe wykorzystanie standardu architektonicznego MDS w istniejących budynkach placówek oświatowych – w odniesieniu do remontowanych części budynku, co opisano w podrozdziale 3.2.
W niniejszej strategii, w podrozdziale 4, wskazano możliwe rozwiązania dodatkowe, pozwalające na zapewnienie funkcjonowania osobom ze szczególnymi potrzebami w istniejącym budynku placówki oświatowej.