3. Obszar dostępności wejścia do budynku
Strona główna » Model Dostępnej Szkoły (MDS) » 3. Obszar dostępności wejścia do budynku
Spis treści
3.1. Parametry ogólne wejścia do budynku
3.1.1 Wejście główne do budynku oraz wyjście ewakuacyjne znajdują się na poziomie terenu.
3.1.2 Wszystkie wejścia do budynku (poza wejściami do części technicznych) oraz wyjścia ewakuacyjne dostosowane są do potrzeb OzN, tj. spełniają kryteria wskazane poniżej.
3.1.3 Uczniowie mogą wchodzić do szkoły przez wejście główne lub inne wejścia, np. z podziałem na wiek dzieci.
3.1.4 Przy wejściu, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku, ustawione są ławki umożliwiające osobie słabowidzącej poczekanie na akomodację wzroku
do istniejących warunków.
3.1.5 Wejście główne do budynku jest łatwo rozpoznawalne dzięki np. konstrukcji, formie (np. podcień w budynku, zastosowanie obniżenia lub podwyższenia
w strefie wejścia), lokalizacji, oznakowaniu, oświetleniu i doborowi materiałów (np. zmiana materiału na elewacji)9 [patrz: rysunek 7 i 8].
3.2. Zewnętrzna strefa wejścia do budynku
3.2.1. Schody zewnętrzne
3.2.1.1. Parametry ogólne schodów zewnętrznych
3.2.1.1.1. Schody prowadzące do budynku stanowią barierę krytyczną dla osób poruszających się na wózkach. Schody dla innych użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnością wzroku, mogą być jednak istotnym elementem w dostępie do wejścia usytuowanego ponad poziomem terenu. W takim przypadku kształt stopni, ich wymiar, kolor czy materiał, z jakiego są wykonane, stanowi o ich dostosowaniu do potrzeb użytkowników ze szczególnymi potrzebami.
3.2.1.2. Stopnie
3.2.1.2.1. Stopnie są pełne, wykonane z materiałów antypoślizgowych i nieażurowych, m.in aby umożliwić przejście po nich psu asystującemu.
3.2.1.2.2. Stopnie są proste, bez wystających zwisów, nosków i podcięć, aby zminimalizować zagrożenie zaczepienia nogą i możliwości upadku. Zasady kształtowania profili stopni przedstawiono na Rysunku 9.
3.2.1.2.3. Wysokość stopni schodów zewnętrznych wynosi od 12 do 15 cm, przy czym wszystkie stopnie w jednym biegu schodowym mają tę samą wysokość.
3.2.1.2.4. Szerokość stopni schodów zewnętrznych wynosi co najmniej 35 cm.
3.2.1.2.5. Wysokość i szerokość stopni spełnia zależność 2h+s=60-65 cm, gdzie h to wysokość stopnia, a s to jego szerokość.
3.2.1.2.6. Minimalna szerokość biegu schodowego wynosi 200 cm, ale nie mniej niż wymiar biegu schodów znajdujących się wewnątrz budynku.
3.2.1.2.7. Liczba stopni w biegu wynosi od 3 do 9 i jest nieparzysta.
3.2.1.2.8. Stosuje się barwne oznakowanie pierwszego i ostatniego stopnia:
- krawędź oznacza się kolorem kontrastowym na poziomie nie mniejszym niż 70% LRV10 w stosunku do koloru nawierzchni stopni i spocznika,
- widoczny jest pas o szerokości min. 10 cm, w tym min. 5 cm na stopnicy (powierzchnia pozioma stopnia) i min. 5 cm na podstopnicy (powierzchnia pionowa lub skośna stopnia),
- w przypadku gdy liczba stopni jest większa niż 3, możliwe jest wyróżnienie kolorystyczne całego pierwszego i ostatniego stopnia,
- w przypadku biegu schodowego z trzema stopniami oznaczone są krawędzie każdego z nich.
3.2.1.3. Spocznik
3.2.1.3.1. Gdy liczba stopni przekracza 10, stosowany jest spocznik.
3.2.1.3.2. Długość spocznika wynosi minimum 150 cm.
3.2.1.4. Poręcze
3.2.1.4.1. Niezbędne w korzystaniu ze schodów są poręcze sytuowane z obu stron biegu schodowego [RMI WTB § 296].
3.2.1.4.2. Obustronne poręcze stosuje się niezależnie od długości biegu schodowego (różnicy wysokości poziomów), pomimo że przepisy określają, że poręcze mają być instalowane tylko przy schodach, których wysokość przekracza 50 cm [RMI WB, §296, ust.1].
3.2.1.4.3. W przypadku biegów schodowych, których szerokość jest większa niż 4 m, stosowana jest dodatkowa balustrada pośrednia [RMI WTB., §296, ust. 3.]
3.2.1.4.4. Pochwyty poręczy wyprowadzone są w poziomie na min. 30 cm poza pierwszy
i ostatni stopień i zakończone “w sposób zapewniający bezpieczne użytkowanie” [RMI WTB, §296, ust.5], np. dogięte „na okrągło” w kierunku ściany lub podłoża [patrz: rysunek 10].
3.2.1.4.5. Jeżeli poręcz wchodzi w światło skrajni ciągu pieszego, oznaczona jest kolorem kontrastującym z otoczeniem o kontraście nie mniejszym niż 50% LRV.
3.2.1.4.6. Profil poręczy zbliżony jest do koła, owalu lub kwadratu o zaokrąglonych narożnikach (promień min. 10 mm), co pozwala na łatwy chwyt dłonią. Jej średnica wynosi ok. 35-45 mm11 [patrz: rysunek 11].
3.2.1.4.7. W przypadku, gdy poręcz przytwierdzona jest do ściany lub balustrady, oddalona jest ona od płaszczyzny pionowej o co najmniej 50 mm [patrz: rysunek 12].
3.2.1.4.8. Poręcz mocowana jest od dołu, aby zapewnić pewny chwyt podczas przesuwania dłoni po poręczy [patrz: rysunek 11].
3.2.1.4.9. Schody wyposażone są w poręcze na dwóch wysokościach. Górna krawędź poręczy znajduje się na wysokości 75 i 90 cm ponad powierzchnią stopnia mierzoną na jego krawędzi.
3.2.1.4.10 Gdy wysokość schodów jest większa niż 50 cm, na skraju schodów instaluje się także balustradę o wysokości minimum 110 cm [patrz: rysunek 13 po prawej].
3.2.1.4.11. Przestrzenie pomiędzy elementami konstrukcyjnymi balustrady wynoszą maksymalnie 12 cm.
3.2.1.5. System FON (Fakturowe Oznaczenia Nawierzchni)
3.2.1.5.1. Na system FON składają się oznaczenia:
- pasy bezpieczeństwa z faktury B jako ścięte kopułki lub ścięte stożki,
- pola informacyjne z faktury C1 w formie niskiej fali (tzw. sztruks).
3.2.1.5.2. System FON zapewnia informacje dla osób z niepełnosprawnością wzroku i spełnia następujące warunki:
- przed biegiem schodowym prowadzącym w dół, w odległości 50 cm od krawędzi stopnia, zamontowana jest faktura bezpieczeństwa (ostrzegawcza) o szerokości 60-80 cm z elementami w postaci ściętych kopułek (ściętych stożków) o wys. 5 mm [patrz: rysunek 14],
- przed biegiem schodowym prowadzącym do góry, w odległości 30 cm od krawędzi stopnia zamontowane są fakturowe oznaczenia
informacyjne w formie drobnej fali (sztruks), o szerokości 90 cm zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami systemu FON [patrz: rysunek 14], - nie jest wymagane sytuowanie pasa ostrzegawczego na spocznikach pośrednich, jeśli nie następuje przerwanie ciągłości poręczy.
3.2.1.5.3. Kolorystka oznaczeń fakturowych systemu FON w stosunku do nawierzchni spoczników wynosi nie mniej niż:
- 70% LRV w przypadku faktury bezpieczeństwa (ostrzegawczej),
- 50% LRV w przypadku faktury informacyjnej (drobny sztruks).
3.2.2. Pochylnia zewnętrzna
3.2.2.1. Pochylnia zewnętrzna to najbardziej korzystne rozwiązanie dla pokonywania różnic wysokości, gdyż jest to element najbardziej trwały, nie wymaga zasilania prądem ani opłat za wykonywanie usług dozoru technicznego. Pochylnia powinna spełniać parametry wskazane w poniższych punktach.
3.2.2.2. Nawierzchnia pochylni jest równa, ciągła, szorstka, trwała, zabezpieczona przed poślizgnięciem (przy różnych warunkach atmosferycznych). Nie dopuszcza się stosowania materiałów ażurowych, które mogłyby utrudniać przejście po niej np. osobie korzystającej ze wsparcia psa asystującego [patrz: rysunek 15].
3.2.2.3. Pochylnia o długości przekraczającej 900 cm podzielona jest na krótsze odcinki spocznikami:
- pośrednimi o długości nie mniejszej niż 140 cm [patrz: rysunek 16 a), b)],
- zabiegowymi o długości nie mniejszej niż 150 cm (zalecane 200 cm) przy pochylniach z biegiem łamanym [patrz: rysunek 16 c)].
3.2.2.4. Na początku pochylni zapewniona jest płaszczyzna pozioma o wymiarach nie mniejszych niż 150 x 150 cm.
3.2.2.5. Na zakończeniu pochylni zapewniona jest powierzchnia o wymiarze nie mniejszym niż 150 x 150 cm poza polem otwierania skrzydła drzwi wejściowych do budynku [RMI WTB, §71, ust. 3.].
3.2.2.6. Szerokość podstawy pochylni:
- zgodnie z RMI WTB § 71 pkt. 2 szerokość płaszczyzny ruchu wynosi 120 cm,
- przy pochylniach o długości powyżej 20 m oraz pochylniach terenowych niezwiązanych z budynkiem, płaszczyzna ruchu wynosi minimum 200 cm, tak aby na pochylni mogły się minąć dwie osoby poruszające się na wózkach.
3.2.2.7. Powierzchnia ruchu na pochylni jest ograniczona po bokach krawężnikiem lub barierą wysokości minimum 7 cm. Z bariery tej należy zrezygnować po stronie pochylni, z której powierzchnia ruchu dochodzi bezpośrednio do ściany.
3.2.2.8. Pochylnia jest wyposażona w obustronne poręcze, równoległe do płaszczyzny ruchu:
- których górne krawędzie znajdują się na dwóch wysokościach 75 i 90 cm od płaszczyzny ruchu [RMI WTB § 298. ust. 4],
- które są przedłużone o 0,3 m przed początkiem pochylni i za jej końcem oraz są zakończone w sposób zapewniający bezpieczne użytkowanie [RMI WTB § 298 pkt. 5],
- których odległość od siebie zawiera się w granicach od 100 do 110 cm [RMI WTB § 71.],
- dla zapewnienia możliwości efektywnego przemieszczania się po pochylni, zgodnie z zasadami projektowania uniwersalnego zaleca się wykonywanie pochylni o szerokości min. 200 cm,
w których odległość między przeciwległymi poręczami zawiera się w granicach w granicach 180 do 190 cm lub stosuje się poręcz pośrednią, wyznaczając dwa pasy ruchu.
3.2.2.9. Procentowy spadek pochylni, niezależnie od pokonywanej różnicy wysokości czy istniejącego zadaszenia, wynosi nie więcej niż 6%12.
3.2.2.10. Przed pochylnią oraz na spocznikach pośrednich stosuje się fakturę C1 o szerokości 60-90 cm (rozwiązanie zalecane) [patrz: rysunek 13 i 14]. W przypadku ciągłości poręczy rezygnuje się z zastosowania faktury na spocznikach pośrednich.
3.2.3. Zewnętrzne urządzenia transportu pionowego
3.2.3.1. Zewnętrze urządzenia transportu pionowego stosuje się w przypadku, gdy nie ma możliwości zastosowania pochylni, która zapewnia dostęp OzN ruchową do budynku lub różnica wysokości do pokonania wynosi więcej niż 2,0 metry. Spełnia się poniższe zalecenia:
- z uwagi funkcjonalność i zasady projektowania uniwersalnego zalecane jest zastosowanie dźwigu osobowego,
- zapewnia się użytkownikom bezpośrednią możliwość obsługi urządzenia transportu pionowego (bez konieczności pomocy osób trzecich),
- urządzenia mają wewnętrzny wymiar przestrzeni nie mniejszy niż 150 x 150 cm, który umożliwia korzystanie z podnośnika lub windy osobom poruszającym się na każdym rodzaju wózka13.
3.2.3.2. Pozostałe parametry dźwigów osobowych opisane są w pkt. 5.4
3.2.4. Drzwi zewnętrzne
3.2.4.1. W zapewnieniu dostępności ważną rolę pełnią drzwi zewnętrzne, które są widoczne, łatwe w obsłudze i mają wymiary umożliwiające swobodne przemieszczanie się użytkowników. Mogą one być jedno lub dwuskrzydłowe, rozwierane lub przesuwne14. Drzwi zewnętrzne spełniają poniższe warunki.
3.2.4.2. Wykluczone są drzwi wahadłowe lub obrotowe jako jedyne rozwiązanie dostępu do obiektu.
3.2.4.3. Najlepszym wyborem są drzwi dwuskrzydłowe, których szerokość wynosi się od 120 do 150 cm, w zależności od natężenia ruchu i wymogów przeciwpożarowych.
3.2.4.4. Minimalna szerokość drzwi mierzona jako światło przejścia to 90 cm (dotyczy szerokości przejścia przy otwarciu jednego skrzydła drzwi) [patrz: rysunek 17].
3.2.4.5. Dopuszczalne jest sytuowanie obok siebie dwóch par drzwi o szerokości nie mniejszej niż 90 cm.
3.2.4.6. Drzwi wejściowe są widoczne dla osób o ograniczonej ostrości i polu widzenia. Drzwi kontrastują z tłem ściany i posadzki. Barwnie mogą wyróżniać się całe drzwi lub tylko rama/ościeżnica.
3.2.4.7. Kontrast drzwi względem tła wynosi 50% LRV.
3.2.4.8. Szklane drzwi usytuowane w szklanej ścianie wyróżnione są np. poprzez zastosowanie koloru lub dodatkowych podziałów drzwi. Zgodnie w przepisami, wszelkie elementy transparentne (np. ściany i drzwi szklane) oznaczone są pasami kontrastującymi “wizualnie z tłem oglądanym w obu kierunkach i we wszystkich warunkach oświetleniowych”15.
3.2.4.9. Pasy na szklanych elementach mogą mieć różną formę: linii, kwadratów, kół, symboli czy motywów dekoracyjnych. Zlokalizowane są na dwóch poziomach, w zakresie 140-160 cm (pierwszy pas) oraz 80-110 cm (drugi pas), a ich wysokość wynosi 10-15 cm [patrz: rysunek 18]. Wprowadzanie oznaczeń w kolorze jasnoszarym (mlecznym) nie daje oczekiwanego efektu (przy jasnym świetle mleczne oznakowania nie są widoczne).
3.2.4.10. W obiektach szkolnych unika się montowania drzwi całkowicie przeszklonych (bezramowych). Warunkiem stosowania takich drzwi jest wykonanie ich ze szkła bezpiecznego, a skrzydło drzwi musi być u dołu zabezpieczone metalowym wzmocnieniem do wysokości min. 30 cm [patrz: rysunek 18].
3.2.4.11. Alternatywnie zamiast drzwi całkowicie przeszklonych stosuje się przeszklenie (panel wizyjny). Jest to dobre rozwiązanie, bo umożliwia użytkownikom wejrzenie, co znajduje się po drugiej stronie drzwi oraz stanowi dodatkowe źródło światła dziennego. Zalecana strefa przeszklenia znajduje się pomiędzy 40 a 180 cm powyżej poziomu podłogi, ma szerokość co najmniej 15 cm i jej krawędź oddalona jest od krawędzi drzwi po stronie klamki nie więcej niż 20 cm16.
3.2.4.12. Stosuje się odpowiednie elementy otwierające, które spełniają następujące warunki:
- uchwyty i klamki są obsługiwane przy użyciu jednej ręki, bez konieczności ruchu obrotowego nadgarstkiem oraz mocnego chwytania i ściskania,
- klamka lub pochwyt mają kolor kontrastowy w stosunku do skrzydła drzwi, kontrast klamki względem skrzydła drzwi wynosi min. 50% LRV,
- prawidłowym rozwiązaniem są tradycyjne klamki w kształcie litery „C” lub ruchome „uchwyty dźwigniowe”, gdyż dla większości osób są one łatwiejsze w użytkowaniu – można je np. obsługiwać przy pomocy rąk, łokci, a nawet głowy czy stopy17,
- klamki i zamki umieszczone są na wysokości 80-110 cm (standardowo 110 cm) od poziomu posadzki,
- alternatywnie, zamiast klamek, stosowane są pochwyty pionowe i skośne lub poziome,
- pochwyty pionowe i skośne mają długość min. 40 cm,
- pochwyty pionowe i skośne umieszczone są w odległości 5 cm od płaszczyzny skrzydła/profilu drzwi18, w sposób umożliwiający chwyt na wysokości 80-120 cm [patrz: rysunek 19],
- pochwyty poziome zamocowane są na wysokości 80-110 cm, w odległości nie mniejszej niż 5 cm od płaszczyzny skrzydła/profilu drzwi,
- w przypadku pochwytów na całą szerokość drzwi strefa chwytu jest wyróżniona kolorem lub kształtem.
3.2.4.13. Przed każdym wejściem do obiektu zainstalowana jest wycieraczka systemowa. Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie wycieraczek szczotkowo-gumowych, zlicowanych z nawierzchnią posadzki.
3.2.4.14. Wysokość wycieraczki nie może przekraczać 2 cm.
3.2.4.15. Jeśli wycieraczka nie jest zrównana z posadzką, zaleca się stosowanie ściętych profili najazdowych.
3.2.4.16. Wycieraczka jest stabilnie przymocowana do podłoża.
3.2.4.17. Nie stosuje się wycieraczek ażurowych, które mogłyby utrudniać przejście po nich psu asystującemu.
3.3. Wewnętrzna strefa wejścia do budynku
3.3.1. Parametry ogólne wewnętrznej strefy wejścia do budynku
3.3.1.1. Czytelność przestrzeni strefy wejścia zapewnia zróżnicowanie materiałów wykończeniowych i kontrasty kolorystyczne.
3.3.1.2. Stosowane są posadzki antypoślizgowe, łatwo zmywalne i nieodbijające światła (matowe).
3.3.1.3. Między posadzką a ścianą zapewnia się czytelny kontrast kolorystyczny (na poziomie LRV ≥ 30%), tak aby osoba słabowidząca mogła ocenić wielkość przestrzeni oraz granicę między płaszczyzną pionową a poziomą.
3.3.2. Przedsionek/wiatrołap
3.3.2.1. Elementem strefy wejściowej budynku jest także przedsionek/wiatrołap oraz hol. Biorąc pod uwagę dostępność tych przestrzeni dla OzN, zalecanym rozwiązaniem jest brak przedsionka, gdyż każde drzwi stanowią potencjalną barierę i ograniczenie przestrzeni.
3.3.2.2. Ze względów klimatycznych lub z powodów bezpieczeństwa, przedsionki często stanowią część strefy wejściowej. Istotne jest wówczas zapewnienie osobom poruszającym się na wózkach bezkolizyjnego manewrowania między zewnętrznymi a wewnętrznymi drzwiami19.
3.3.2.3. W budynkach nowo projektowanych, jeżeli w strefie wejściowej znajduje się przedsionek, jego głębokość wynosi 220-250 cm.
3.3.2.4. Pomiędzy drzwiami zewnętrznymi i wewnętrznymi zapewniona jest przestrzeń manewrowa o wymiarach 150 x 150 cm. Drzwi nie otwierają się do wnętrza przedsionka, tzn. uchylają się na zewnątrz lub są rozsuwane.
3.3.2.5. Zapewniona jest powierzchnia manewrowa 150 cm szerokości na 120 cm głębokości, powiększona o szerokość każdego skrzydła drzwiowego, które otwiera się do jego wnętrza. Oznacza to, że jeśli do wnętrza przedsionka otwiera się jedno skrzydło o szerokości 90 cm, wówczas minimalna głębokość przedsionka wynosi 210 cm [patrz: rysunek 20].
3.3.2.6. W przestrzeni przedsionka i holu nie znajdują się żadne elementy, które mogłyby ograniczać poruszanie się użytkowników. Wyeliminowane są progi w drzwiach, stopery na posadzkach czy wycieraczki wystające ponad powierzchnię ruchu na wysokość większą niż 2 cm.
3.3.2.7. Przestrzeń przedsionka wolna jest od wolno stojących tablic, sztalug lub innych elementów, które mogłyby ograniczać poruszanie się użytkowników lub zagrażać ich bezpieczeństwu (chyba że usytuowane są one poza główną przestrzenią komunikacyjną, np. we wnękach).
3.3.2.8. Hol/przedsionek są dobrze oświetlone światłem sztucznym o barwie zbliżonej do światła naturalnego, tak aby zminimalizować kontrast światła między przestrzenią wewnętrzną a zewnętrzną. Zaleca się, aby strefa przedsionka/holu miała zapewniony dostęp do światła dziennego (np. poprzez zastosowanie przeszklenia ścian i drzwi wejściowych)20.
Bibliografia
- McKevitt, Improving the Accessibility…, op. cit., s. 16-17.
- Całkowita ilość światła odbitego od powierzchni, np. posadzki, ściany, elementów mebli, na każdej długości fali i we wszystkich kierunkach po podświetleniu źródłem światła. Współczynnik LRV pozwala określić kontrast barwny pomiędzy elementami – im jest on wyższy, tym kontrast i widoczność elementów lepsze. Współczynnik kontrastu LRV oblicza się wg wzoru: H=[(K1-K2)/K1]x100%, w którym K1 to najwyższa wartość koloru (współczynnik odbicia światła jaśniejszej powierzchni), K2 to najniższa wartość koloru (współczynnik odbicia światła ciemniejszej powierzchni), H to wartość uzyskanego kontrastu pomiędzy barwami.
- Norma ISO 21542:2011.
- Przy wysokości pochylni do 15 cm nachylenie może wynosić maksymalnie 15%, powyżej 15 cm, ale nie wyżej niż 50 cm spadek może liczyć 8% lub pod zadaszeniem – 10%, a powyżej 50 cm – 6% lub 8%, gdy pochylnia znajduje się pod zadaszeniem [RMI WTB, § 70.].
- Building for Everyone. A Universal Design Approach. Booklet 1 – External environment and approach, Centre for Everyone in Universal Design, Irlandia (b.d.) [www.universaldesign.ie – dostęp: 2016 maj]. s. 44.
- W przypadku zastosowania drzwi przesuwnych powinny one być zaopatrzone w automatykę. W czasie ewakuacji drzwi otwierają się automatycznie.
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 maja 2023 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie (Dz.U. 2023 poz. 1210), §21, ust. 2.
- Building for Everyone. A Universal Design Approach. Booklet 2 – Entrances and horizontal circulation, Centre for Everyone in Universal Design, Irlandia (b.d.) [www. universaldesign.ie – dostęp: 2016 maj], s. 50.
- Building for Everyone. A Universal Design Approach. Booklet 2 – Entrances…, op. cit., s. 50.
- Building for Everyone. A Universal Design Approach. Booklet 2 – Entrances…, op. cit., s. 51.
- N.Ratajczak-Szponik, Dostosowanie polskich szkół z początku XXI wieku do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami…, op. cit., s.99.
- N.Ratajczak-Szponik, Dostosowanie polskich szkół z początku XXI wieku do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami…, op. cit., s.101.