4. Zapisy dotyczące parametrów dostępności w poszczególnych obszarach dla budynków istniejących

Spis treści

Wszystkie nowo montowane w budynku elementy powinny spełniać zapisy parametrów określonych w MDS w 100%. W przypadku gdy parametry danego elementu infrastruktury zostały określone w MDS, a jednocześnie obowiązek
ich zastosowania nie wynika z zapisów aktualnego na dany moment Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (dalej RMI WT), element ten można uznać za dostępny – do chwili remontu lub jego wymiany, gdy wartość danego parametru fizycznego (np. wysokość, szerokość, poziom kontrastu) nie odbiega więcej niż 5% w stosunku do wartości określonej w MDS.

Przykładem będzie tu wysokość montażu włączników światła. Zapis rozdziału 2. MDS wskazuje w punkcie 6.1.7.7., że „włączniki światła zlokalizowane są na wysokości 80 – 100 cm nad poziomem posadzki”. Jeżeli w szkole włączniki są zamontowane na wysokości 105 cm (105% wskazanej wartości), to wysokość ich montażu nie będzie podstawą do decyzji o natychmiastowym remoncie. Natomiast jeżeli sala, w której znajduje się taki włącznik będzie podlegała remontowi, np. ze względu na stan powłoki ścian lub brak kontrastu posadzka-ściana, to włącznik należy przesunąć na wysokość zgodną z MDS.

Innym przykładem jest szerokość drzwi. Zapis rozdziału 2. MDS w punkcie 6.1.3.1 wskazuje, iż „do pomieszczenia prowadzą drzwi o szerokości w świetle przejścia minimum 90 cm”. Zapis ten jest zgodny z obowiązującym RMI WT. Oznacza to, że drzwi o szerokości 86 cm można uznać za spełniające parametry tylko dla sytuacji zastanej i tylko w przypadku, gdy na terenie obiektu nie są prowadzone prace podlegające pozwoleniu na budowę. W innym przypadku drzwi należy wymienić.

Dodatkowo poniżej wskazano działania, jakie można podjąć na drodze do pełnej realizacji MDS w istniejących budynkach szkolnych. W sytuacji zastanej za dostępne można uznać elementy spełniające poniższe parametry. W istniejącym budynku można zastosować dowolną liczbę poniższych zapisów. Dla stref niewymienionych poniżej, zapisy MDS należy stosować w całości, analogicznej jak w przypadku budynków nowo projektowanych.

Poniżej zastosowano numerowanie zgodne z zapisami „Standardu dostępności architektonicznej”.

Zastosowanie rozwiązań zastępczych innych niż wskazane poniżej powinno być poprzedzone niezależną opinią specjalisty ds. projektowania uniwersalnego/specjalisty ds. dostępności ze wskazaniem obiektywnych, zewnętrznych, niezależnych od organu prowadzącego przyczyn braku możliwości zastosowania rozwiązania zalecanego (np. z powodu ograniczeń przestrzennych, wytycznych konserwatorskich czy zbyt dużych utrudnień w poruszaniu się OzN).

Poniższe zapisy odwołują się do numeracji wytycznych wskazanych w rozdziale 2. „Standard dostępności architektonicznej”.

Punkt 1.4. Ciągi piesze na dojściu do obiektów szkoły

  1. W trudnych warunkach terenowych, dopuszcza się, aby drogi dojścia do budynku szkoły zgodne ze standardem MDS były inną trasą niż główna droga dojścia do obiektu.

Punkt 1.6. Strefa parkingów

  1. Gdy nie ma możliwości zapewnienia bliższego dojazdu do budynku, dopuszcza się lokalizację „miejsca czasowego postoju” w odległości do 150 m od dostępnego wejścia do szkoły.

Punkt 3.1. Parametry ogólne wejścia do budynku

  1. Można wyróżnić główne wejście poprzez wprowadzenie koloru lub zmianę okładziny elewacji, a także zadaszenie nad wejściem. Można również wprowadzić dodatkowe formy przestrzenne, które podkreślą wejście do budynku, takie jak: totemy informacyjne lub ściany naprowadzającej na wejście główne [patrz: rysunek 3].
  2. Dopuszczalne jest, aby dla OzN, poruszających się na wózkach i z ograniczoną mobilnością, dostosowane było jedno wejście, inne niż to, którym wchodzą wszyscy uczniowie.
  3. W przypadku, gdy nie ma możliwości dostosowania wejścia głównego dla OzN, konieczne jest wyznaczenie czytelnej, dobrze oznakowanej (np. totemami) trasy, pozbawionej barier terenowych, do najbliższego wejścia, z którego użytkownicy ci mogą korzystać. Oznakowanie powinno spełniać wymagania dostępu do informacji wizualnej, zawierać wskazówki dotyczące kierunku poruszania się, odległości do wejścia dostępnego oraz informację o największym spadku pochylenia podłużnego. Informację trzeba umieszczać w punktach decyzyjnych, tj. na wszystkich rozwidleniach ciągów pieszych.
  4. Gdy główne wejście do budynku lub inne przeznaczone dla OzN nie znajduje się na poziomie terenu, należy rozważyć następujące działania:
    • podniesienie terenu przed wejściem do obiektu poprzez wykonanie chodnika o spadku nie większym niż 5% na większym odcinku (zalecane),
    • dostosowanie schodów do wymagań standardu MDS i jednoczesne zastosowanie rozwiązań pozwalających na dostanie się do obiektu osób z niepełnosprawnością ruchową, np. pochylni, dźwigu osobowego lub platformy pionowej.

Punkt 3.2. Zewnętrzna strefa wejścia do budynku

podpunkt 3.2.1. Schody zewnętrzne

  1. W przypadku, gdy liczba stopni prowadzących do budynku jest niewielka i pozawalają na to warunki terenowe, zaleca się likwidację stopni i zastąpienie ich chodnikiem o szerokości min. 180 cm (zalecane 200 cm) o spadku max. 5%. Rozwiązanie takie zapewnia równoprawny dostęp do budynku wszystkim użytkownikom.
  2. W przypadku schodów niepodlegających przebudowie lub w innych szczególnych przypadkach (np. ograniczeniach terenowych) dopuszcza się max. 10 stopni w jednym biegu (RMI WTB).
  3. Dopuszcza się, aby szerokość schodów zewnętrznych wynosiła minimum 120 cm, ale nie mniej niż wymiar biegu schodów znajdujących się wewnątrz budynku zgodnie z RMI WTB § 68.
  4. Dopuszcza się stopnie „ścięte”, pod warunkiem, że są one sfazowane pod kątem co najmniej 60 stopni, a „najście” jednego stopnia na drugi jest nie większe niż 3,8 cm1 [patrz: rysunek 9].
  5. Dopuszcza się profil poręczy inny niż wymieniony w pkt. 3.2.1.4.6, o ile element nie podlega wymianie.

podpunkt 3.2.3. Zewnętrzne urządzenia transportu pionowego

  1. Dopuszcza się zastosowanie podnośnika pionowego o wymiarze co najmniej 90×120 cm. Rozwiązanie to dopuszczalne jest jednak tylko, gdy wykonany przez eksperta audyt dostępności wykaże, że nie ma możliwości zastosowania rozwiązania zalecanego, zgodnego z punktem 3.2.3.1.c standardu, np. z powodu ograniczeń terenowych, wytycznych konserwatorskich czy zbyt dużych utrudnień w poruszaniu się OzN itp.
  2. Dopuszcza się zastosowanie kabiny windy w wymiarze nie mniejszym niż 110 x 140 cm, z drzwiami szerokości min. 90 cm [norma PN/EN 80-70]. Jednak to rozwiązanie dopuszczalne jest tylko, gdy wykonany przez eksperta audyt dostępności wykaże, że nie ma możliwości zastosowania rozwiązania zalecanego, zgodnego z punktem 5.4.8 standardu, np. z powodu ograniczeń terenowych, wytycznych konserwatorskich czy zbyt dużych utrudnień w poruszaniu się OzN itp

podpunkt 3.2.4. Drzwi zewnętrzne

  1. W budynkach będących pod opieką służb konserwatorskich dopuszcza się stosowanie drzwi dwuskrzydłowych o wielkości skrzydła głównego mniejszej niż 90 cm, pod warunkiem, iż po otwarciu obydwu skrzydeł zapewniona będzie szerokość min. 90 cm. W takim przypadku zaleca się stosowanie mechanizmu otwierającego jednocześnie obydwa skrzydła. Dopuszcza się zastosowanie przycisku uruchamiającego automatykę otwarcia drzwi, który umieszczony jest w dostępnym miejscu, na wysokości 80-100 cm, w odległości min. 50 cm od narożnika.

Punkt 3.3. Wewnętrzna strefa wejścia do budynku

  1. Dopuszcza się stosowanie progów w drzwiach o wysokości nieprzekraczającej 2 cm, zgodnie z RMI WTB § 62 ust. 3.
  2. W budynkach będących pod opieką służb konserwatorskich dopuszcza się stosowanie progów wyższych niż 2 cm z rampą najazdową o pochyleniu nie większym niż 10%

Obszar dostępności komunikacji poziomej

Punkt 4.1. Parametry ogólne komunikacji poziomej

  1. W pierwszej kolejności należy zagwarantować dostęp do sal lekcyjnych, w których prowadzone są zajęcia dla uczniów z szczególnymi potrzebami.

Punkt 4.2. Korytarz

  1. Dopuszcza się, aby odległość najbliższej przeszkody od strony klamki wynosiła minimalnie 40 cm (wymiar wskazany w pkt. 4.2.3.6.).

Punkt 4.3. Informacja wizualna i dotykowa

  1. Dotychczasowe oznaczenia dotykowe, umieszczone na płaszczyznach pionowych, zamontowane na skrzydle drzwiowym na wysokości 120-160 cm, należy uznać za spełniające wymogi standardu.

Punkt 4.4. Oświetlenie komunikacji poziomej

  1. W przypadku istnienia ciemnych korytarzy zakończonych przeszkleniem, utrzymane jest stale włączone światło sztuczne w korytarzach (niezależnie od pory dnia), w celu zmniejszenia kontrastu świetlnego. Możliwe jest także zastosowanie szkła barwionego, żaluzji lub powłok antyrefleksyjnych oraz automatycznego włączania oświetlenia czujnikiem ruchu lub podczerwieni.

Punkt 4.5. Akustyka komunikacji poziomej

  1. Należy sukcesywnie dążyć do wyposażenia wszystkich korytarzy w hałasomierze stałe lub przenośne, zgodnie z przyjętym IPPD i potrzebami uczniów.

Obszar dostępności komunikacji pionowej

Punkt 5.1. Parametry ogólne dostępności komunikacji pionowej

  1. W pierwszej kolejności należy zapewnić trwałą dostępność na poziomie parteru lub innej dostępnej kondygnacji, do wybranych sal lekcyjnych, w których uczą się uczniowie ze szczególnymi potrzebami i minimum jednej toalety przeznaczonej dla OzN oraz innych pomieszczeń, np. gabinetów specjalistycznych, za wyjątkiem pomieszczeń technicznych, zgodnie z przyjętym IPPD.
  2. Zastosowanie schodołazu dopuszcza się jedynie na określony czas, wymagany do wdrożenia docelowych rozwiązań, zgodnie z IPPD. W przypadku jego zastosowania, konieczne jest przeszkolenia całego personelu z jego obsługi. W takiej sytuacji zalecanym rozwiązaniem są przystawki do wózka, zapewniające możliwość samodzielnego pokonania schodów osobie poruszającej się na wózku.

Punkt 5.2. Schody wewnętrzne

  1. Dopuszcza się stosowanie poręczy tylko z jednej strony biegu schodowego, w przypadku konieczności zapewnienia minimalnej szerokości drogi ewakuacji.
  2. Dopuszcza się montaż poręczy we wnęce ściany [patrz: rysunek 12].
  3. Dopuszcza się ograniczenie stosowania kontrastu barwnego w budynkach objętych ochroną konserwatorską. Wartość kontrastu barwnego nie powinna być mniejsza niż 30% LRV.
  4. Dopuszcza się rezygnację z systemu FON na spocznikach międzypiętrowych.
  5. W przypadku schodów z noskami, jeśli nie jest planowany kompleksowy remont klatki schodowej, zalecanym rozwiązaniem jest montaż trójkątnych listew niwelujących wysunięcie noska poza krawędź podstopnicy.

Punkt 5.3. Pochylnie wewnętrzne

  1. Dopuszcza się ograniczenie stosowania kontrastu barwnego w budynkach objętych ochroną konserwatorską. Wartość kontrastu barwnego nie powinna być mniejsza niż 30% LRV.

Punkt 5.4. Wewnętrzne urządzenia transportu pionowego

  1. Dopuszcza się ograniczenie stosowania kontrastu barwnego w budynkach objętych ochroną konserwatorską. Wartość kontrastu barwnego nie powinna być mniejsza niż 30% LRV.
  2. Dopuszcza się zastosowanie kabiny dźwigu osobowego o wymiarach zgodnych z RMI WTB, czyli 140×110 cm.
  3. Zastosowanie schodołazu dopuszcza się jedynie na określony czas, wymagany do zapewnienia rozwiązań docelowych, zgodnie z IPPD. W przypadku jego zastosowania, konieczne jest przeszkolenia całego personelu z jego obsługi. W takiej sytuacji zalecanym rozwiązaniem są przystawki do wózka, zapewniające możliwość samodzielnego pokonania schodów osobie poruszającej się na wózku.

Obszar dostępności pomieszczeń

Punkt 6.1. Parametry ogólne dostępności pomieszczeń

  1. Dopuszcza się stopniowe przystosowywanie pomieszczeń do parametrów dostępności, zgodnie z przyjętym IPPD. W pierwszej kolejności należy zadbać, aby parametry spełniało minimum jedno pomieszczenie pełniące każdą z funkcji.
  2. Dopuszcza się progi o wysokości maksymalnej 2 cm, wynikające z technicznych wymagań łączenia posadzki bądź zapewnienia odpowiedniej akustyki pomieszczenia.
  3. W budynkach będących pod opieką służb konserwatorskich dopuszcza się stosowanie progów wyższych niż 2 cm z rampą najazdową o pochyleniu nie większym niż 10%. Należy zapewnić pole manewrowe o wielkości 1,5 x 1,5m przed najazdem na rampę.
  4. Pożądana jest zmiana otwierania się drzwi w pomieszczeniach na stronę korytarza, co zgodne jest z obowiązującymi przepisami przeciwpożarowymi. Decyzja powinna być podjęta na podstawie opinii rzeczoznawcy p-poż.
  5. Po przeprowadzeniu weryfikacji poziomu natężenia światła, należy w pierwszej kolejności zapewnić możliwość samodzielnej regulacji natężenia światła zewnętrznego – poprzez zastosowanie rolet lub żaluzji w oknach o ekspozycji południowej. Dopuszcza się możliwość rezygnacji z rolet i żaluzji na oknach o ekspozycji północnej.

Punkt 6.2. Szatnia

  1. Jeśli szatnia ogólna nie jest dostępna dla osób poruszających się na wózkach, wymagane jest zorganizowanie dla tych osób miejsca na pozostawienie odzieży wierzchniej w pobliżu wejścia do budynku. Może to być nieduże wydzielone pomieszczenie lub szafki usytuowane np. w holu budynku.
  2. Wyposażenie szafek w opisy pismem wypukłym i/lub w alfabecie Braille’a może następować stopniowo.
  3. W przypadku braku oznaczeń wypukłych lub stopniowego wprowadzania takich oznaczeń, szafki dla osób niewidomych i słabowidzących należy zlokalizować w pierwszym szeregu. Ucznia ze szczególnymi potrzebami należy zapoznać z lokalizacją przydzielonej szafki.

Punkt 6.3. Pomieszczenia sanitarne

  1. W pierwszej kolejności należy zapewnić jedną toaletę dostosowaną dla osób ze szczególnymi potrzebami, znajdującą się na kondygnacji dostępnej. W przypadku podjęcia prac budowlanych podlegających pozwoleniu na budowę konieczne jest zapewnienie toalety dostępnej na każdej kondygnacji.
  2. Dopuszcza się korzystanie z toalety dla dorosłych osób ze szczególnymi potrzebami i dzieci starszych przez dzieci młodsze, ale wówczas wymagane jest zorganizowanie pomocy asystenckiej i/lub zapewnienia podnóżka, aby dzieci niskiego wzrostu mogły skorzystać z urządzeń.
  3. Dopuszcza się utworzenie toalety dla osób ze szczególnymi potrzebami poza toaletami ogólnodostępnymi. W takiej sytuacji nie ma konieczności dostosowywania kabin w toaletach ogólnodostępnych.
  4. Jeżeli audyt dostępności wykaże brak możliwości zapewnienia przestrzeni aktywności po obu stronach miski ustępowej, dopuszcza się, aby w 50% toalet przestrzeń aktywności znajdowała się z prawej strony, a w pozostałych z lewej strony. Należy to oznaczyć na drzwiach lub panelu przy piktogramie toalety dostępnej.
  5. Dopuszcza się montaż kozetki składanej.
  6. W przypadku braku miejsca, prysznic można zastąpić baterią bidetową.
  7. Dopuszcza się zastosowanie kotary jako przesłony prysznica.

Punkt 6.4. Sale lekcyjne

  1. W pierwszej kolejności należy zapewnić dostępność sal lekcyjnych, w których prowadzone są zajęcia lekcyjne dla dzieci z szczególnymi potrzebami, zgodnie z parametrami wymienionymi w punktach 6.1 i 6.4., w zakresie rozpoznanych potrzeb uczniów ze szczególnymi potrzebami.
  2. Należy dążyć do sukcesywnego dostosowywania kolejnych sal zgodnie, zgodnie z harmonogramem IPPD.
  3. Przy braku możliwości przestrzennych w sali dopuszcza się, aby zapewniona szerokość przejścia pomiędzy meblami wynosiła 90 cm lub uczeń poruszający się na wózku miał dostęp do stanowiska pracy z przestrzeni manewrowej 150 cm x 150 cm.
  4. W pierwszej kolejności należy zapewnić minimum jedno w każdym pomieszczeniu stanowisko (zalecane wszystkie) posiadające krzesło z regulacją wysokości oraz stół posiadający możliwość regulacji wysokości blatu i kąta jego nachylenia. Standard uznaje się za spełniony, jeżeli stanowisko spełnia parametry opisane w pkt. 6.4.3.2 oraz 6.4.3.3.
  5. Dopuszcza się zapewnienie stanowiska do pracy w wybranych salach, zgodnie z rozpoznanymi potrzebami uczniów ze szczególnymi potrzebami.

Punkt 6.5. Sale sportowe

  1. Standard uznaje się za spełniony w przypadku, gdy na sali gimnastycznej nie ma możliwości zorganizowania przestrzeni do bezpiecznego uprawiania sportu przez OzN z rówieśnikami lub dostęp do sali jest utrudniony, jednakże w budynku szkoły zapewniona jest inna przestrzeń do realizacji zajęć z wychowania fizycznego lub prowadzenia np. rehabilitacji w ramach zajęć w małej grupie lub indywidualnie.
  2. W przypadku braku w budynku toalety dla osób ze szczególnymi potrzebami o podwyższonym standardzie z dostępem do natrysku, wśród pomieszczeń sanitarnych zapewnia się co najmniej jedną toaletę dla osób ze szczególnymi potrzebami z prysznicem lub zastosowano słuchawkę bidetową przy umywalce lub misce sedesowej.

Punkt 6.6. Gabinety specjalistyczne

  1. Dopuszcza się, aby wsparcie psychologiczne, pedagogiczne i logopedyczne odbywało się w jednym pomieszczeniu.

Punkt 6.7. Stołówka szkolna

  1. Wymagania standardu dostępności należy uznać za spełnione:
    • jeżeli przynajmniej jedno pomieszczenie w obiekcie spełnia wskazane w MDS parametry,
    • jeśli rozwiązania organizacyjne zapewniają wydawanie posiłków bezpośrednio do stolików lub odbieranie ich bezpośrednio z wózka cateringowego.

Punkt 6.8. Świetlica szkolna

  1. Wymagania standardu dostępności należy uznać za spełnione, jeżeli przynajmniej jedno pomieszczenie świetlicy w obiekcie spełnia wskazane parametry.
  2. Dopuszcza się lokalizację świetlicy bez bezpośredniego sąsiedztwa toalety dla osób ze szczególnymi potrzebami pod warunkiem, iż dostępne pomieszczenie sanitarne znajduje się na tej samej kondygnacji.

Punkt 6.9. Biblioteka szkolna

  1. Wymagania standardu dostępności należy uznać za spełnione, jeżeli przynajmniej jedno pomieszczenie biblioteki w obiekcie spełnia wskazane parametry.
  2. Dopuszcza się, aby pokój do pracy indywidualnej nie był wyznaczony. W takim przypadku należy wyznaczyć kącik cichej nauki i wyposażyć go w sprzęty ułatwiające pracę uczniom z indywidualnymi potrzebami edukacyjnymi.

Punkt 6.10. Strefy wyciszenia

  1. Wymogi standardu dostępności należy uznać za spełnione, jeżeli zapewniono kącik wyciszenia w minimum jednej sali lekcyjnej dla klas 1-3 i jednej dla klas 4-8.

Punkt 6.11. Gabinet profilaktyki zdrowotnej

  1. Wymogi standardu dostępności należy uznać za spełnione, jeżeli przynajmniej jedno pomieszczenie gabinetu profilaktyki spełnia parametry standardu MDS.

Punkt 6.12. Pomieszczenia administracyjne

  1. Wymagania standardu dostępności należy uznać za spełnione, jeżeli przynajmniej sekretariat i gabinet dyrektora spełniają parametry standardu MDS.

Obszar dostępności ewakuacji
Punkt 7.

  1. Wprowadzenie rozwiązań wspomagających ewakuację osób ze szczególnymi potrzebami oraz zastosowanie odstępstw od parametrów standardu MDS należy poprzedzić ekspertyzą wykonaną przez rzeczoznawcę ochrony przeciwpożarowej.

Bibliografia

  1. M. Wysocki, Standardy Dostępności CPU, op. cit., karta 7, na podstawie normy ADAAG