5. Obszar dostępności komunikacji pionowej
Spis treści
5.1. Parametry ogólne dostępności komunikacji pionowej
5.1.1. Trwała dostępność komunikacji pionowej zapewniona jest do wszystkich kondygnacji, za wyjątkiem kondygnacji, na których znajdują się jedynie pomieszczenia techniczne.
5.1.2. Użytkownicy mają możliwość wyboru sposobu komunikacji między piętrami poprzez zapewnienie dostępności różnych elementów do tego służących i ich odpowiednią lokalizację w budynku.
5.1.3. Dostępność komunikacji pionowej powinna być zapewniona w pierwszej kolejności poprzez zastosowanie zasad projektowania uniwersalnego. Rekomendowane są dźwigi i podnośniki kabinowe, eliminujące konieczność stałego nacisku na przycisk uruchamiający ruch urządzenia.
5.1.4. Do rozwiązań uniwersalnych zalicza się dźwigi osobowe w lokalizacji wewnętrznej lub zewnętrznej, natomiast jako racjonalne usprawnienia dopuszcza się zastosowanie podnośników pionowych, podnośników hybrydowych lub platform przyschodowych. Wady i zalety poszczególnych urządzeń przedstawiono w tabeli 1. W budynkach nowo budowanych niedopuszczalne jest stosowanie schodołazów.
5.1.5. Zastosowane urządzenia umożliwiają wszystkim użytkownikom, w tym uczniom ze szczególnymi potrzebami, korzystanie z nich w sposób samodzielny.
5.1.5.1. Dopuszcza się wsparcie ucznia w korzystaniu z urządzeń komunikacji pionowej pod nadzorem, gdy wymaga tego sprawność ucznia.
5.1.5.2. Dla zachowania zwiększonego bezpieczeństwa dzieci młodszych możliwość korzystania z windy może być ograniczona do osób wymagających wsparcia (osoby na wózku, poruszających się o kulach lub balkoniku itp.) przy pomocy np. karty lub klucza dostępowego dostarczonego danej osobie.
5.1.6. W przestrzeni komunikacyjnej wewnętrznej i/lub zewnętrznej usytuowana jest informacja kierunkowa, wskazująca lokalizację klatek schodowych i urządzeń technicznych.
| Wady | Zalety | |
|---|---|---|
| Winda |
|
|
| Podnośnik Pionowy |
|
|
| Podnośnik przyschodowy |
|
|
5.2. Schody wewnętrzne
5.2.1. Biegi schodowe
5.2.1.1. Biegi schodowe są proste, bez stopni zabiegowych (o różnej głębokości). Wykluczone z użytku są wszelkie schody wachlarzowe.
5.2.1.2. Liczba stopni w biegu schodowym wynosi minimum 3 i maksimum 17 stopni.
5.2.1.3. Bieg schodowy ma nachylenie zgodne z wymaganiami Warunków technicznych, spełniając wzór ergonomii schodów 2h+s=60-65 cm, gdzie h to wysokość stopnia, a s to jego szerokość.
5.2.1.4. Przestrzeń pod schodami jest zabezpieczona, tak aby ich konstrukcja nie zagrażała użytkownikom. Zalecana wysokość, do której należy zabezpieczyć strefę pod schodami, wynosi 210 cm.
5.2.1.5. Strefa pod schodami może być zabudowana i służyć np. jako pomieszczenie gospodarcze. Przestrzeń ta może być także ograniczona poprzez sytuowanie w jej obrębie np. sztalug, rzeźb czy siedzisk, które uniemożliwią użytkownikom wejście pod schody [patrz: rysunek 40 i 41].
5.2.1.6. Minimalna szerokość schodów mierzona pomiędzy poręczami wynosi 120 cm (zgodnie z przepisami przeciwpożarowymi szerokość ta zwiększa się adekwatnie do ilości przebywających w budynku osób), jednak zalecana min. szerokość schodów (szczególnie w klatkach ewakuacyjnych) wynosi nie mniej niż 160 cm. Wymiar ten umożliwia bowiem bezpieczną ewakuację OzN.
5.2.2. Stopnie
5.2.2.1. Wysokość stopni, zgodnie z RMI WTB § 68 ust. 1, dla budynków użyteczności publicznej wynosi maksymalnie 17,5 cm, jednak w budynkach systemu oświaty zalecana wysokość stopni (h) mieści się w przedziale 14-16 cm, a szerokość (s) 30-37 cm, spełniając wzór ergonomii schodów 2h+s=60-65 cm.
5.2.2.2. Powierzchnia stopni (pionowa i pozioma) jest antypoślizgowa, matowa, bez zbędnych wzorów.
5.2.2.3. Nie stosuje się stopni ażurowych i transparentnych, co umożliwia m.in przejście po nich psu asystującemu.
5.2.2.4. Stopnie są proste, bez wystających zwisów, nosków i podcięć, co minimalizuje zagrożenie zaczepienia nogą i możliwości upadku.
5.2.2.5. Krawędzie stopni wyróżnione są kontrastowym kolorem w stosunku do ich nawierzchni na poziomie min 70% LRV pasem o szerokości min. 10 cm, w tym min. 5 cm na stopnicy i min. 5 cm na podstopnicy (część pionowa lub skośna stopnia) w tym:
- w biegu schodowym o liczbie stopni większej niż 3, oznaczone są krawędzie pierwszego i ostatniego stopnia lub wyróżnia się kolorystycznie cały stopień pierwszy i ostatni,
- w przypadku biegów z trzema stopniami oznaczenia znajdują się na krawędzi każdego stopnia,
- kontrastowe oznaczenie na krawędzi stopnia stosuje się na całej ich szerokości.
5.2.3. Spocznik
5.2.3.1. Spocznik zgodnie z RMI WTB § 68 ma szerokość nie mniejszą niż 150 cm.
5.2.3.2. Na spoczniku zaleca się usytuowanie miejsca do odpoczynku wyposażonego w siedzisko, jeżeli jego szerokość pozwala na zachowanie minimalnej szerokości spocznika.
5.2.4. Balustrady i poręcze
5.2.4.1. Zgodnie z przepisami [RMI WTB § 298. 2.] w budynkach oświaty balustrady mają wysokość minimum 110 cm i prześwit lub otwory pomiędzy elementami nie większymi niż 12 cm.
5.2.4.2. Wzdłuż biegu schodowego mocowane są poręcze po obu stronach schodów, aby umożliwić lewo – i prawostronne użytkowanie. Górne krawędzie poręczy mocowane są na wysokości 75 i 90 cm, mierzonej od krawędzi stopnia. Rozwiązanie to umożliwia uchwycenie poręczy zarówno przez dzieci młodsze i osoby niskiego wzrostu, jak i dzieci starsze i osoby dorosłe.
5.2.4.3. Poręcze prowadzone są również na spocznikach pośrednich (międzypiętrowych).
5.2.4.4. Poręcze są przedłużone na początku i końcu biegu o 30 cm w poziomie oraz zakończone w sposób zapewniający bezpieczne ich użytkowanie [patrz: rysunek 42] (np. połączone ze sobą, zawinięte w dół na min. 5 cm lub wywinięte na ścianę), szczególnie jeśli wchodzą w światło korytarza. Wyprowadzenie poręczy w poziomie wspomaga poruszanie się osób niewidomych i słabowidzących oraz osób poruszających się przy pomocy kul lub laski.
5.2.4.5. Forma poręczy umożliwia łatwy chwyt dłonią, w tym:
- pochwyt ma przekrój okrągły, owalny o wymiarach w zakresie 35-45 mm,
- dopuszcza się pochwyty o przekroju kwadratowym o bokach 35-45 mm z fazowanymi krawędziami o promieniu nie mniejszym niż 10 mm,
- poręcze są oddalone od ściany w odległości nie mniejszej 50 mm,
- poręcze mocowane są od dołu, tak aby zapewnić pewny chwyt dłonią na całym przebiegi pochwytów.
5.2.4.6. Poręcze wyróżniają się kolorystycznie względem tła na poziomie min. 50% LRV.
5.2.4.7. Na końcach poręczy stosuje się informacje w piśmie Braille’a i/lub w piśmie dotykowym, obejmujące podstawowe informacje o poziomie lub kierunku poruszania się pomiędzy kondygnacjami.
5.2.5. System FON w komunikacji pionowej schodami
5.2.5.1. Na system FON składają się oznaczenia:
- pasy bezpieczeństwa z faktury B jako ścięte kopułki lub ścięte stożki,
- pola informacyjne z faktury C1 w formie niskiej fali (tzw. sztruks).
5.2.5.2. Pasy bezpieczeństwa o szerokości 60-80 cm montuje się w odległości 50 cm od krawędzi pierwszego stopnia w biegu schodowym prowadzącym w dół [patrz: rysunek 42].
5.2.5.3. Pola informacyjne o szerokości 90 cm montuje się w odległości 30 cm od krawędzi pierwszego stopnia w biegu schodowym prowadzącym do góry.
5.2.5.4. Dopuszcza się rezygnację z systemu FON na spocznikach międzypiętrowych, gdy na spocznikach zachowano ciągłość przebiegu poręczy.
5.2.5.5. Kontrast barwny dla systemu FON powinien być nie mniejszy niż:
- 70 % LRV dla pasów bezpieczeństwa,
- 50% dla pozostałych oznaczeń fakturowych.
5.3. Pochylnie wewnętrzne
5.3.1. Pochylnie wewnętrzne należy realizować zgodnie z RMI WTB § 71 i parametrami opisanymi w pkt. 3.2.2.
5.3.2. Do pokonywania różnic wysokości dopuszcza się stosowanie korytarzy o nachyleniu nie większym niż 10%, jednakże jako zalecane należy uznać nachylenie nie większe niż 6%.
5.3.3. W przypadku nachylonego korytarza montowane są poręcze na wysokości 75 i 90 cm przynajmniej z jednej strony, w tym:
- poręcze są przedłużone na początku i końcu nachylonego korytarza o 30 cm w poziomie oraz zakończone w sposób zapewniający bezpieczne ich użytkowanie (połączone ze sobą, zawinięte w dół na min. 5 cm lub do ściany),
- pochwyt powinien mieć przekrój okrągły, owalny o wymiarach w zakresie 35-45 mm,
- dopuszcza się pochwyty o przekroju kwadratowym w zakresie 35-45 mm z fazowanymi krawędziami o promieniu nie mniejszym niż 10 mm,
- poręcze mocowane są od dołu tak, aby zapewnić pewny chwyt dłonią na całym przebiegi pochwytów.
5.3.4. Powierzchnia nachylonego korytarza jest antypoślizgowa, matowa, bez zbędnych wzorów.
5.4. Wewnętrzne urządzenia transportu pionowego
5.4.1. Dźwig osobowy/podnośnik pionowy zapewnia dostęp do wszystkich pomieszczeń ogólnodostępnych na każdej kondygnacji (nie dotyczy pomieszczeń technicznych).
5.4.2. Dźwig osobowy/podnośnik pionowy zlokalizowany jest w pobliżu wejścia głównego do budynku lub w innym czytelnym miejscu, do którego prowadzi trasa wolna od przeszkód. Powyższe dotyczy również rozwiązań, które umożliwiają wejście do windy bezpośrednio z poziomu terenu.
5.4.3. W przypadku, gdy dźwigi osobowe/podnośniki pionowe zlokalizowane są w różnych punktach budynku – np. w każdym skrzydle budynku – odległość windy od każdej sali lekcyjnej nie powinna przekraczać 40 m.
5.4.4. Lokalizacja windy wskazana jest za pomocą czytelnej informacji (np. strzałki, drogowskazy), a także z zastosowaniem innych rozwiązań naprowadzających, np. w formie ścieżek orientacji (FON) i znaczników RFID (bikonów) jako punktów orientacji wykorzystywanych w urządzeniach mobilnych (np. specjalne bransoletki lub smartfony).
5.4.5. Przed dźwigiem zapewniona jest odpowiednia przestrzeń oczekiwania i powierzchnia do manewrowania wózkiem, przy czym:
- odległość między drzwiami windy a przeciwległą ścianą lub inną przegrodą nie jest mniejsza niż 3,6 m, tak aby poza miejscem oczekiwania na windę była trasa wolna od przeszkód o szerokości 2,0 m,
- miejsce oczekiwania o wymiarach min. 1,6 x 1,6 m może znajdować się we wnęce przed szybem windowym,
- wnęka ma szerokość min. 2,0 m, aby osoby oczekujące i wsiadające mogły swobodnie się minąć,
- przed drzwiami do windy zainstalowana jest wycieraczka gumowo- szczotkowa lub pole informacyjne z faktury C1 o wymiarach min
90 x 90 cm.
5.4.6. Panele przyzywowe umieszczane są konsekwentnie w całym budynku po prawej stronie wejścia do kabiny dźwigu na wszystkich kondygnacjach.
5.4.6.1. W sytuacji, gdy w budynku jest kilka dźwigów, wszystkie tablice przyzywowe mają ten sam układ przycisków i tą samą formę opisu w Braille’u i w piśmie wypukłym.
5.4.6.2. Przyciski przyzywowe odróżniają się kolorystycznie od ściany na poziomie min. 50% LRV i są oznaczone pismem Braille’a i symbolami wypukłymi, zgodnie z normą PN-EN 81-70.
5.4.7. Drzwi windy spełniają następujące wymagania:
- wyróżniają się wizualnie na tle ściany na poziomie nie mniejszym niż 50% LRV [patrz: rysunek 43],
- szerokość otwarcia jest nie mniejsza niż 90 cm (zalecane 100 cm) ze względu na osoby z wózkami bliźniaczymi i poruszające się
na wózkach z napędem akumulatorowym, - pozostają w pełnym otwarciu minimum osiem sekund w celu bezpiecznego wejścia i opuszczenia kabiny przez osoby mniej sprawne fizycznie (czas ten może być wydłużony, jeśli znaczna część użytkowników obiektu to OzN),
- wyposażone są, zgodnie z normą PN-EN 81-70, w system zatrzymujący zamykanie w przypadku, gdy jakakolwiek osoba lub przedmiot znajduje się w przestrzeni drzwi,
- przy otwieraniu i zamykaniu podawany jest sygnał dźwiękowy lub informacja głosowa,
- gdy drzwi są przeszklone, na ich płaszczyźnie zamontowane
są kontrastowe pasy lub punkty o szerokości 10-15 cm na dwóch wysokościach 80-100 cm i 140-160 cm.
5.4.9.Wyposażenie kabiny dźwigu osobowego
5.4.9.1. Panel sterujący umieszczony jest w odległości nie mniejszej niż 50 cm od narożnika kabiny (pomiar od środka najbliższego przycisku).
5.4.9.2. Powierzchnia podłogi dźwigu jest matowa, twarda i odporna na poślizg.
5.4.9.3. Materiały na ścianach kabiny nie odbijają światła, aby nie przyczyniać się do powstania efektu olśnienia.
5.4.9.4. Przynajmniej na jednej ścianie, ale lepiej na wszystkich ścianach wewnętrznych z wyłączeniem ściany lub ścian, na których znajdują się drzwi, umieszczone są poręcze o następujących parametrach:
- poręcze zamontowane są na wysokości 90 cm od podłogi [RMI WTB §193 ust. 2 a.],
- poręcze są oddalone od ściany o 50 mm,
- poręcze mają wymiar poprzeczny w granicach 35-45 mm,
- poręcze wyróżniają się kolorystycznie od powierzchni ścian na poziomie min. 50% LRV.
5.4.9.5. W kabinie dźwigu zamontowane jest lustro, którego:
- dolna krawędź znajduje się na wysokości poręczy lub poniżej,
- dolna krawędź znajduje się nie niżej niż 30 cm nad posadzką,
- górna krawędź znajduje się nie niżej niż na wysokości 200 cm.
5.4.9.6. W kabinie zapewniona jest informacja głosowa, określająca lokalizację windy i kierunek jej jazdy. Wymagana głośność sygnału wynosi 50-65 dB.
5.4.9.7. Kabina dźwigu wyposażona jest w sygnalizację alarmową czytelną dla osób głuchych i słabosłyszących, np. pulsacyjnie świecący przycisk alarmowy, potwierdzający przyjęcie zgłoszenia, i pętlę induktofoniczną uruchamianą podczas alarmu.
5.4.9.8. Dodatkowo w kabinie dźwigu zainstalowany jest monitoring uruchamiany w czasie połączenia alarmowego, tak aby obsługa serwisu mogła obserwować sytuację i potwierdzić konieczność interwencji.
5.4.9.9. Dobrą praktyką jest zastosowanie systemu sterowania bezdotykowego – tego typu rozwiązanie przydatne jest w sytuacjach, gdy w szkole uczy się lub pracuje osoba z porażeniem czterokończynowym (tetraplegik).
5.4.10. Panel sterujący w kabinie umieszczony jest po prawej stronie kabiny, a w przypadku wind z kabiną przelotową po obu jej stronach, w tym:
- wszelkie przyciski i kontrolki obsługujące dźwig są umieszczane w strefie 90-110 cm nad posadzką i w odległości nie mniejszej niż 50 cm od naroża kabiny [patrz: rysunek 44],
- przyciski mają wymiar nie mniejszy niż 3 cm średnicy w przypadku okrągłego kształtu lub 3×3 cm, w przypadku kształtu kwadratowego,
- przyciski wyróżniają się wizualnie, podobnie jak opis pięter,
- przyciski panelu sterującego posiadają oznaczenia dla osób niewidomych [RMI §193 ust. 2a], informacja jest przedstawiona w formie dotykowej – cyfr wypukłych lub w alfabecie Braille’a i jest umieszczona na przycisku lub obok przycisków po prawej stronie,
- jeżeli informacja znajduje na przyciskach, to ich odczyt dotykowy nie może uruchamiać windy – przyciski są mechaniczne z dobrze dobraną (wyczuwalną) siłą nacisku [patrz: rysunek 45],
f. nie stosuje się paneli dotykowych i przycisków sensorycznych.
