6. Dowóz dzieci do szkół

Spis treści

6.1. Ogólne zasady organizacji dowozów

  1. Gmina regularnie monitoruje zapotrzebowanie na dowozy dzieci17 do szkół, co umożliwia ich racjonalne planowanie i sprawną organizację.
  2. Przyjęty w gminie regulamin dowozów jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawa.
  3. Rodzic informowany jest o godzinach przejazdu oraz miejscach, z których dzieci są odbierane.
  4. Dowóz dzieci bez orzeczeń realizowany jest z/do punktów zbiorczych (z/do funkcjonujących w miejscowości zamieszkania przystanków autobusowych i innych ustalonych punktów).

6.2. Dowóz dzieci i uczniów niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych

  1. Decyzja o tym, czy niepełnosprawne dzieci i uczniowie, posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego18 lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych19, będą korzystali z zapewnianego przez gminę bezpłatnego dowozu i opieki w czasie przewozu do przedszkola, szkoły lub placówki systemu oświaty20, czy będą dowożeni przez rodziców (lub inny podmiot, któremu rodzice powierzyli wykonywanie transportu i sprawowanie opieki), należy wyłącznie do rodziców.
  2. Niepełnosprawne dziecko i uczeń mogą korzystać z dowozu specjalistycznego dedykowanym do potrzeb OzN pojazdem lub z dowozów zbiorowych. Decyzja w tym zakresie należy do rodziców. Rodzice mogą wybrać jedną ze wskazanych wyżej form dowozu.
  3. W przypadkach wskazanych w ustawie − Prawo oświatowe, gmina zwraca koszty dowozu, jeżeli zapewniają go rodzice lub wskazane przez nich podmioty, a kwotę jednorazowego zwrotu kosztów oblicza się zgodnie ze wzorem i przepisami zawartymi w ww. ustawie.
  4. Gmina dysponuje jednolitym formularzem (kartą zgłoszenia niepełnosprawnego dziecka i ucznia do dowozu), wypełnianym zarówno przez rodziców, jak i szkołę – niekoniecznie w tym samym czasie.
  5. Wniosek o zapewnienie dowozu lub o podpisanie umowy dotyczącej zwrotu jego kosztów realizowane są w jak najkrótszym, możliwym terminie, maksymalnie w ciągu 14 dni od momentu zgłoszenia zapotrzebowania – również w trakcie roku szkolnego.
  6. W przyjętym regulaminie dowozów określa się formy kontaktu pracowników szkoły i rodziców z osobami realizującymi dowóz oraz wskazuje sposób odbierania i przekazywania niepełnosprawnych dzieci i uczniów do/z dowozu.
  7. W przypadku ubiegania się rodziców niepełnosprawnego dziecka i ucznia o dowóz lub zwrot jego kosztów do przedszkola, szkoły lub placówki oświatowej, która nie jest najbliższą geograficznie, każdy
    wniosek rozpatrywany jest indywidualnie, z uwzględnieniem prymatu dobra konkretnego dziecka i ucznia. W rozpatrywaniu tych wniosków należy przede wszystkim rozważyć, czy inne, bliżej położone przedszkola, szkoły lub placówki oświatowe mogą zapewnić dziecku i uczniowi dostosowaną do jego potrzeb edukację, wychowanie i opiekę. Rodzaj organu prowadzącego oraz forma prawna wskazanej przez rodziców jednostki oświatowej nie może mieć wpływu na przyznanie dowozu – o ile właśnie ta jednostka (przedszkole, szkoła, placówka) najlepiej zaspokoi specjalne potrzeby edukacyjne dziecka i ucznia.21
  8. Dowóz niepełnosprawnych dzieci i uczniów dedykowanym do potrzeb OzN pojazdem realizowany jest „od drzwi do drzwi”. Dziecko i uczeń są odbierani spod budynku, w którym mieszkają, i dowożeni pod bramę/ wejście do przedszkola, szkoły, placówki. W trasach dowozu uwzględnia się drogi niepubliczne, o ile ich stan techniczny umożliwia dojazd pod budynek.
  9. Organizując dowozy, gmina dokłada wszelkich starań, aby czas przejazdu niepełnosprawnych dzieci i uczniów na trasie dom – szkoła i szkoła – dom dedykowany do potrzeb OzN pojazdem, był możliwie najkrótszy. Przejazd każdego dziecka i ucznia do szkoły nie powinien trwać dłużej niż 60 minut w jedną stronę.
  10. W uzasadnionych sytuacjach, przejazd może trwać dłużej niż wskazano w punkcie 9. Do uzasadnionych sytuacji, w których przejazd może się wydłużyć, zalicza się m.in.:
    1. organizację sieci dróg, która uniemożliwia przejazd bezpośredni pomiędzy domem a szkołą w czasie krótszym niż 60 minut,
    2. czasowe zmiany w organizacji sieci dróg, spowodowane remontami dróg, wydarzeniami niezaplanowanymi, wymuszającymi zmiany
      w trasach dowozu,
    3. zwiększenie w trakcie roku szkolnego liczby dzieci i uczniów objętych dowozem, wymuszające zmianę tras przewozu.
  11. W przypadku braku możliwości podjechania pod wejście do budynku, ustala się najbliższy możliwy punkt odbioru dziecka i ucznia. Zły stan dróg publicznych nie może być powodem zaniechania odbioru dziecka i ucznia spod domu. Nie jest możliwe realizowanie dowozu niepełnosprawnych dzieci i uczniów od/do tzw. punktów zbiorczych, chyba że rodzic wystąpi z takim wnioskiem.
  12. Jeżeli wiek/rodzaj niepełnosprawności dziecka i ucznia objętego dowozem tego wymaga, ustala się sposób odbioru dzieci i uczniów od pracowników dowozu.
  13. Zaleca się, by dowóz organizowany był w taki sposób, aby czas oczekiwania dziecka i ucznia w świetlicy przed i/lub po zajęciach lekcyjnych, wspierających, rozwijających zainteresowania wynosił nie dłużej niż 2 godziny lekcyjne dziennie i 3 przerwy każdego dnia.
  14. Zaleca się, by w uzasadnionych przypadkach, wynikających ze stanu zdrowia i/lub sytuacji niepełnosprawnego dziecka i ucznia, zapewniać dowóz indywidualny, przy czym dowóz ten powinien być realizowany
    w sposób elastyczny – oznacza to, że dziecko i uczeń w niektóre dni może korzystać z dowozu indywidualnego, w inne być dowożone przez rodzica lub korzystać z dowozu zbiorowego.
  15. W przypadku organizacji zajęć opiekuńczo-wychowawczych lub zajęć w ramach akcji „lato/ zima w mieście/na wsi”, zaleca się, by dowóz organizowany był również w te dni.
  16. W przypadku uczestnictwa uczniów uprawnionych do dowozu w zajęciach pozalekcyjnych, jeżeli jest taka potrzeba, zaleca się uruchomienie dodatkowych kursów.
  17. Zaleca się, by dowóz „od drzwi do drzwi” zapewniany był również dzieciom w trudnej sytuacji osobistej, np. dzieciom z rodzin, w których jest osoba wymagająca stałej opieki (np. senior, OzN, noworodek), a odprowadzanie dziecka do punktu zbiorczego w znaczący sposób utrudnia sprawowanie tej opieki.

6.3. Wyposażenie i warunki techniczne pojazdów

  1. Pojazd realizujący dowóz zbiorowy jest wyposażony i oznaczony zgodnie z` przepisami kodeksu ruchu drogowego.
  2. Pojazd dedykowany do potrzeb OzN jest wyposażony w:
    1. pasy przy każdym fotelu,
    2. apteczkę, ze szczególnym uwzględnieniem środków ochrony osobistej,
    3. możliwość zasłonięcia szyb,
    4. oznaczenia informujące o przewozie osób z niepełnosprawnościami,
    5. przestrzeń bagażową, umożliwiającą przewóz plecaków, toreb, ale także kul, chodzików lub złożonego wózka.
  3. W przypadku zgłoszenia indywidualnych potrzeb, pojazd dedykowany do potrzeb OzN doposaża się w:
    1. dostosowane do potrzeb konkretnych dzieci i uczniów, specjalistyczne foteliki samochodowe do przewozu niepełnosprawnych dzieci i uczniów,
    2. zagłówek przy fotelu,
    3. rozwiązania umożliwiające przewóz dzieci na wózkach, np. przedział pasażersko-ładunkowy, przystosowany do zamocowania wózka,
    4. podnośnik/windę lub jeżeli brakuje podnośnika/ windy – antypoślizgowe (najlepiej teleskopowe) najazdy ze specjalnymi zaczepami, o nachyleniu nie większym niż 10°,
    5. pasy do przypięcia i stabilizacji wózka.
  4. Koszty wprowadzenia indywidualnych dostosowań nie obciążają rodziców niepełnosprawnego dziecka – nie można od nich żądać np. dostarczenia specjalistycznego fotelika.
  5. Jeśli dziecko, którego dotyczy dowóz, korzysta z pomocy psa asystującego, przewoźnik ma obowiązek umożliwić przejazd dziecka z tymże psem.

6.4. Opieka w trakcie dowozów

  1. Zarówno podczas dowozu jednego dziecka i ucznia, jak i kilkorga dzieci i uczniów, dowóz jest zawsze realizowany przez co najmniej dwie osoby: kierowcę i opiekuna.
  2. Kierowca posiada:
    1. prawo jazdy kategorii uprawniającej go do prowadzenia pojazdu,
    2. aktualne zaświadczenie o dopuszczeniu do wykonywania zawodu kierowcy, wydane przez uprawnionego lekarza do badania kierowców,
    3. przeszkolenie w zakresie przepisów BHP,
    4. ukończony kurs udzielania pierwszej pomocy.
  3. Opiekun dowozu dzieci z niepełnosprawnościami posiada:
    1. przeszkolenie w zakresie przepisów BHP,
    2. ukończony kurs udzielania pierwszej pomocy,
    3. podstawową wiedzę dotyczącą niepełnosprawności i specjalnych potrzeb dzieci, nad którymi sprawuje opiekę.
  4. Kierowcy i opiekunowie na bieżąco weryfikują i podnoszą swoją wiedzę i umiejętności, np. poprzez udział raz do roku w spotkaniach szkoleniowych/ informacyjnych.

Bibliografia

  1. Grono dzieci uprawnionych do dowozów wskazano w art. 32 oraz 39 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023, poz. 900 z późn. zm.)
  2. Wydane ze względu na niepełnosprawność wymienioną w przepisach § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r.
    w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z 2020r. poz. 1309).
  3. Wydawane dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, spełniającym obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny i obowiązek nauki w formie zajęć rewalidacyjno- wychowawczych, zgodnie z art. 36 ust. 17 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 900, z późn. zm.) w związku z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim (Dz. U. z 2013 r. poz. 529).
  4. Obowiązek zapewnienia przez gminę dowozu dotyczy ośrodków rewalidacyjno- wychowawczych. W innych przypadkach niż obowiązkowe, gmina może zapewnić dowóz np. specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego.
  5. Jeżeli zdaniem rodziców, szkoła najbliższa miejsca zamieszkania dziecka nie zrealizuje wszystkich zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego i nie zapewni tym samym optymalnych warunków kształcenia specjalnego, rodzice mają prawo wybrać dla dziecka inną szkołę. Zgodnie
    ze stanowiskiem przedstawianym w wyrokach sądów (np. III OSK 4012/21 – Wyrok NSA z 2021-10-28), przez „najbliższą szkołę” uznaje się szkołę położoną najbliżej miejsca zamieszkania dziecka z niepełnosprawnością, która jednocześnie zapewnia realizację wszystkich zaleceń wskazanych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego oraz najlepsze warunki edukacji, wychowania i opieki. W związku
    z powyższym nie jest wykluczone, że w niektórych przypadkach „najbliższą szkołą” będzie np. szkoła znajdujące się na terenie innej gminy, powiatu lub
    województwa, zgodnie z wyborem dokonanym przez rodziców dziecka. Nie zawsze szkoła najbliższa geograficznie miejsca zamieszkania dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego gwarantuje realizację wszystkich zaleceń zawartych w orzeczeniu i odpowiednie do potrzeb warunki kształcenia specjalnego. Przyczynami tego mogą być np. niewystarczająca liczba kadry pedagogicznej z odpowiednim przygotowaniem do pracy z dziećmi niepełnosprawnymi czy braki w wyposażeniu szkoły w specjalistyczny sprzęt do prowadzenia zajęć rewalidacyjnych, specjalistycznych, terapeutycznych. Zgodnie z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej, jedynie rodzice dziecka mają wyłączne prawo do decydowania o swoim dziecku, o ile prawo to nie zostanie im ograniczone lub nie zostaną go pozbawieni. Dotyczy to również wyboru szkoły, która zdaniem rodziców najlepiej zapewni realizację zaleceń z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego i odpowiednie do potrzeb dziecka warunki kształcenia, wychowania i opieki. Stanowisko takie przedstawiają wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego (http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/1C31243F5D; http://orzeczenia. nsa.gov.pl/doc/6934A4B032).