6. Obszar dostępności pomieszczeń

Strona główna » Model Dostępnej Szkoły (MDS) » 6. Obszar dostępności pomieszczeń

6.1. Parametry ogólne dostępności pomieszczeń

6.1.1. Wytyczne ogólne dostępności pomieszczeń

6.1.1.1. W budynku wszystkie pomieszczenia (z wyjątkiem pomieszczeń technicznych) spełniają poniższe wymagania.

6.1.1.2. Pomieszczenia wielofunkcyjne spełniają wymagania dotyczące każdego typu pomieszczenia, którego funkcja jest w nich realizowana.

6.1.1.3. Zapewnione jest dojście do pomieszczenia dla wszystkich użytkowników:

szerokość dojścia do pomieszczenia jest nie węższa niż 180 cm,
na drodze dojścia nie ma barier ograniczających dostęp do pomieszczenia (trasa wolna od przeszkód).

6.1.2. Oznakowanie pomieszczeń i informacja

6.1.2.1. Pomieszczenie jest wyraźnie oznakowane.

6.1.2.2. Oznaczenia umieszczone są na ścianie po stronie klamki lub bezpośrednio na drzwiach na wysokości minimum 120 cm (dół tabliczki) i maksymalnie 160 cm (góra tabliczki), w odległości 5-10 cm od ościeżnicy drzwi (pomiar od krawędzi ościeżnicy do bliżej położonej krawędzi tabliczki).

6.1.2.3. Na tablicy umieszczonej przed wejściem do pomieszczenia lub w jego wnętrzu znajdują się wszystkie informacje niezbędne dla użytkownika tego
pomieszczenia. Lista niezbędnych informacji została podana dla każdej ze stref. Informacje zapisane są w sposób wyraźny i czytelny, zgodnie z wymogami standardu informacyjnego.

6.1.2.4. Informacje na tablicy znajdują się na wysokości 120-160 cm.

6.1.3. Drzwi

6.1.3.1. Do pomieszczenia prowadzą drzwi o szerokości w świetle przejścia minimum 90 cm [RMI WTB, § 75., ust. 2.]. Przejście jest bezprogowe.

6.1.3.2. Stosuje się drzwi łatwe do otwierania zarówno przez użytkowników wózków, jak i osoby słabsze fizycznie, np. dzieci w wieku wczesnoszkolnym i OzN kończyn górnych. Maksymalna siła, jakiej trzeba użyć przy obsłudze drzwi, wynosi 10 N.

6.1.3.3. Poziom kontrastu drzwi względem tła wynosi 50% LRV. Możliwe sposoby wyróżnienia drzwi na tle ściany przedstawiono na rysunku 43.

6.1.3.4. Zastosowane urządzenia otwierające spełniają następujące warunki:

uchwyty i klamki obsługiwane są przy użyciu jednej ręki, bez konieczności wykonywania ruchu obrotowego nadgarstkiem oraz mocnego chwytania i ściskania,
klamka lub pochwyt mają kolor kontrastujący w stosunku do skrzydła drzwi – poziom kontrastu klamki względem skrzydła drzwi wynosi 50% LRV [patrz: rysunek 46],
prawidłowym rozwiązaniem są tradycyjne klamki (ruchome, „uchwyty dźwigniowe”) w kształcie litery „C”, gdyż dla większości ludzi są one łatwiejsze w użytkowaniu – można je np. obsługiwać przy pomocy rąk, łokci, a nawet głowy czy stopy⁴⁰,
klamki i zamki umieszczone są na wysokości 80-110 cm (standardowo 110 cm) od poziomu posadzki,
alternatywnie, zamiast klamek, stosowane są pochwyty pionowe i skośne lub poziome,
pochwyty pionowe i skośne mają długość min. 40 cm,
pochwyty pionowe i skośne umieszczone są w odległości 5 cm od framugi drzwi⁴¹, w sposób umożliwiający chwyt na wysokości 80-120 cm,
pochwyty poziome zamocowane są na wysokości 80-110 cm, w odległości nie mniejszej niż 5 cm od framugi drzwi,
w przypadku pochwytów na całą szerokość drzwi strefa chwytu jest wyróżniona kolorem lub kształtem.

6.1.3.5. Organizacja przestrzeni wewnętrznej pomieszczeń uwzględnia możliwość samodzielnego otwarcia drzwi przez osobę na wózku. Meble znajdują się w odległości nie mniejszej niż 60 cm od strony klamki, a jeśli nie jest to możliwe, zainstalowane są odpowiednie mechanizmy otwierające [patrz: rysunek 47].

6.1.4. Przestrzeń w pomieszczeniu

6.1.4.1. Przestrzeń przy wejściu do pomieszczenia oraz w miejscach kluczowych ma wymiar 150 x 150 cm. Lista przestrzeni kluczowych została podana poniżej dla każdej ze stref.

6.1.4.2. Szerokość przejść między meblami jest nie mniejsza niż 90 cm.

6.1.4.3. Wszelkie elementy umieszczone na ścianach poniżej 220 cm od posadzki (np. tablice informacyjne) nie wystają z lica ściany na odległość większą niż 10 cm. W przeciwnym razie takie elementy są zabezpieczone cokołem o wysokości 7 cm lub poprzeczką umieszczoną na wysokości do 30 cm nad poziomem posadzki.

6.1.5. Ściany i posadzki

6.1.5.1. Posadzki są równe, antypoślizgowe, bez uszkodzeń oraz odporne na odkształcenia. Wykładziny – jeżeli występują – są trwale przymocowane do podłoża i charakteryzują się niską wysokością włosa i stonowaną kolorystyką.

6.1.5.2. Ściany i podłogi mają matowe wykończenie, dzięki czemu nie powstaje zjawisko olśnienia czy oślepienia światłem sztucznym i naturalnym. Na ścianach i posadzce ogranicza się liczbę intensywnych barw na rzecz jasnych kolorów: bieli, beżu, zieleni i niebieskiego. Nie stosuje się zbyt intensywnych wzorów na dużych powierzchniach⁴². Zbyt intensywne kolory pobudzają użytkowników z nadpobudliwością, z ADHD czy ze spektrum autyzmu.

6.1.5.3. Poziom kontrastu pomiędzy ścianami a posadzkami wynosi min. 30% LRV. Ma to na celu umożliwienie OzN wzroku określenie granicy między płaszczyznami.

6.1.5.4. W przypadku zastosowania podobnej kolorystyki dwóch elementów stosuje się na posadzce lub ścianie pasy o szerokości 15-30 cm w innej barwie niż obie płaszczyzny, w kontraście min. 30% LRV w stosunku do min. jednej z tych płaszczyzn [patrz: rysunek 26 i 48].

6.1.6. Wyposażenie pomieszczeń

6.1.6.1. W pomieszczeniu zapewnione są krzesła i stoły dostosowane do warunków antropometrycznych (wzrostu) uczniów, spełniające parametry opisane w obowiązującej normie PN-EN 1729-1. Meble, krzesła i stoły dla instytucji edukacyjnych. Część: Wymiary funkcjonalne (aktualna wersja normy: PN-EN 1729-1:2016-02)⁴³.

6.1.6.2. W pomieszczeniu znajduje się wyposażenie służące zaspokojeniu indywidualnych i specjalnych potrzeb uczniów.

6.1.6.3. Kolorystyka mebli, drzwi i elementów wyposażenia kontrastuje z barwą płaszczyzn pionowych i poziomych, zapewniony jest kontrast o wartości nie mniejszej niż 50% LRV.

6.1.6.4. Pomieszczenie wyposażone jest w urządzenie monitorujące i oczyszczające powietrze (tzw. „oczyszczacze powietrza”), montowane na podstawie ekspertyzy specjalisty ds. BHP.

6.1.6.5. Pomieszczenie wyposażone jest w stanowisko pracy dostosowane do warunków antropometrycznych oraz innych potrzeb nauczyciela/ specjalisty.

6.1.7. Oświetlenie pomieszczeń

6.1.7.1. Natężenie światła rozłożone jest jednolicie w całym pomieszczeniu (światło naturalne i sztuczne).

6.1.7.2. Prawidłowe oświetlenie naturalne w pomieszczeniu zapewniają:

odpowiedniej wielkości okna, usytuowane na ścianie bocznej lub dodatkowo w przestrzeni dachu,
rozwiązania, które w przypadku nadmiernej intensywności promieni słonecznych⁴⁴ w okresie wiosenno-letnim ograniczą zbyt silne promieniowanie słońca, zaś w czasie zimy i jesieni prawidłową
jego ilość⁴⁵. W tym celu mogą być zastosowane : tzw. „lekkie półki”, wysunięcia w elewacji, zewnętrzne poziome lub pionowe żaluzje (w zależności od orientacji okna) albo okna ze szkłem mającym powłoki przeciwsłoneczne. Pożądany efekt można także uzyskać dzięki takiemu zagospodarowanie terenu zewnętrznego, które zapewni zacienienie elewacji (np. sytuowanie drzew liściastych)⁴⁶ [patrz: rysunek 49].
zastosowanie rolet lub żaluzji, zapewniających możliwość samodzielnej regulacji natężenia światła zewnętrznego – aby dostosować warunki oświetleniowe do prowadzonych zajęć (np. całkowite ograniczenie światła naturalnego podczas wyświetlania projektora) i potrzeb uczniów.

6.1.7.5. Oświetlenie sztuczne charakteryzuje się wysoką temperaturą barwową, tj. w przedziale 3300 K – 6500 K.

Możliwe jest dostosowywanie oświetlenia do warunków otoczenia i potrzeb uczniów poprzez:

włączanie lub wyłączanie części źródeł światła – zaleca się sekcjonowanie równoległe do okien,
regulację natężenia, w tym możliwość automatycznego dostosowania, uwzględniającego warunki zewnętrzne.

6.1.7.6. Zastosowane oświetlenie zgodne jest z regulacjami określonymi w aktualnie obowiązującej polskiej normie PN-EN 12464-1⁴⁷ oraz umożliwia sterowanie kątem padania światła oraz jego barwą.

6.1.7.7. Włączniki światła zlokalizowane są na wysokości 80 – 100 cm nad poziomem posadzki [patrz: rysunek 50].

6.1.7.8. Gniazda zlokalizowane są na wysokości 40 – 80 cm nad posadzką [patrz: rysunek 50]. Dopuszcza się montaż gniazd na innej wysokości, gdy wymaga tego podłączenie dodatkowego wyposażenia, np. sprzętu multimedialnego.

6.1.8. Akustyka pomieszczeń

6.1.8.1. W pomieszczeniu zapewnia się komfort akustyczny. Stosowane są rozwiązania poprawiające komfort akustyczny, spełniające parametry:

czas pogłosu oraz wskaźnik transmisji mowy osiąga wartości określone zgodnie z normą PN-B-02151-4:2015-06,
w pomieszczeniach przeznaczonych do zajęć z osobami słabosłyszącymi lub innymi problemami z komunikacją słowną maksymalny czas pogłosu nie jest dłuższy niż 0,4 s,
w pomieszczeniach do nauczania początkowego oraz nauczania języków obcych zmniejsza się czas pogłosu o 0,1 w stosunku do wartości określonej w normie⁴⁸.

6.1.8.2. Stosowane są produkty wyciszające hałas powodowany poruszaniem krzesłami, np. nakładki (np. filcowe, dziani nowe) na nogi krzesła. Rozwiązanie stosuje się, gdy w pomieszczeniu znajdują się gładkie podłogi.

6.1.8.3. Stosowane są materiały wyciszające, absorbery lub inne certyfikowane rozwiązania montowane m.in. na powierzchni sufitu i ścian.

6.1.8.4. Szkoła posiada techniczne formy wsparcia np. osób słabosłyszących. Stosowane rozwiązania umożliwiają m.in. podłączenie własnego systemu FM do systemu nagłośnienia sali, jeśli obiekt nie posiada swojego systemu wspomagania słuchu – np. pętli indukcyjnej (stałej lub przenośnej).

6.2. Szatnia

6.2.1. Parametry ogólne dostępności szatni

6.2.1.1. Pomieszczenie spełnia wszystkie parametry ogólne wskazane w punkcie 6.1.

6.2.1.2. Zapewniony jest dostęp dla osób z niepełnosprawnościami fizycznymi do szatni ogólnej.

6.2.1.3. Przed szafkami i w boksach szatniowych zapewniona jest powierzchnia manewrowa o wymiarze 150 x 150 cm.

6.2.1.4. Korytarz między boksami szatniowymi ma szerokość nie mniejszą niż 160 cm. W przypadku gdy szatnie składają się z szafek usytuowanych wzdłuż korytarzy, zapewnione jest przejście o szerokości nie mniejszej niż 160 cm.

6.2.2. Boksy szatniowe

6.2.2.1. Elementy wyposażenia, takie jak szafki, półki, ławeczki czy wieszaki, wyróżniają się kolorystycznie na tle płaszczyzn pionowych i poziomych.

6.2.2.2. Wejścia do poszczególnych boksów podkreślone są za pomocą koloru lub faktury.

6.2.2.3. Boksy szatniowe opisane są pismem wypukłym. Elementy informacji dotykowej montowane są na wysokości odpowiedniej do wzrostu użytkowników: dla dzieci młodszych 110-120 cm na płaszczyźnie pionowej lub 90 cm na płaszczyźnie skośnej; dla dzieci starszych na odpowiednio 130-150 cm na płaszczyźnie pionowej i 110 cm na płaszczyźnie skośnej.

6.2.2.4. W boksach wieszaki zamontowane są na dwóch wysokościach od posadzki 100-120 cm i 140-160 cm.

6.2.3. Szafki uczniowskie

6.2.3.1. Część szafek usytuowana jest na poziomie zapewniającym możliwość ich otwarcia z poziomu wózka, tj. 40-110 cm nad posadzką.

6.2.3.2. Szafki mają numery w kontrastowym kolorze, dzięki czemu osoby słabowidzące mogą swobodnie odnaleźć swoją szafkę [patrz: rysunek 52].

6.2.3.3. Szafki opisane są pismem wypukłym i w alfabecie Braille’a. Elementy informacji dotykowej montowane są na wysokości odpowiedniej do wzrostu użytkowników: dla dzieci młodszych 110-120 cm na płaszczyźnie pionowej lub
90 cm na płaszczyźnie skośnej; dla dzieci starszych na odpowiednio 130-150 cm na płaszczyźnie pionowej i 110 cm na płaszczyźnie skośnej.

6.2.4. Magazyn sprzętu rehabilitacyjnego

6.2.4.1. Zapewnia się pomieszczenie/wydzieloną przestrzeń magazynową na wózki i inne sprzęty rehabilitacyjne, które mogą być udostępniane uczniom z niepełnosprawnością na terenie szkoły.

6.2.4.2. Pomieszczenie/wydzielona przestrzeń jest zlokalizowane/a w pobliżu wejścia do budynku szkoły i prowadzi do niego/niej trasa wolna od przeszkód.

6.2.4.3. Dostęp do sprzętu jest zapewniony uczniom w systemie ciągłym – uczeń może skorzystać ze sprzętu w dowolnym czasie.

6.2.4.4. Pomieszczenie przeznaczone do przechowywania wyposażone jest w gniazdko elektryczne, umożliwiające np. ładowanie wózków elektrycznych.

6.3. Pomieszczenia sanitarne

6.3.1. Parametry ogólne dostępnych pomieszczeń sanitarnych

6.3.1.1. Wytyczne ogólne

6.3.1.1.1. Pomieszczenie spełnia wszystkie parametry wskazane w punkcie 6.1.

6.3.1.1.2. Na każdej kondygnacji zapewniona jest przynajmniej jedna toaleta dostępna dla OzN.

6.3.1.1.3. Pomieszczenia sanitarne dostępne dla osób ze szczególnymi potrzebami zlokalizowane są w odległości do 40 m od sal lekcyjnych.

6.3.1.1.4. Przy salach dla dzieci młodszych pomieszczenia sanitarne usytuowane są bezpośrednio przy salach lekcyjnych [patrz: rysunek 53].

6.3.1.1.5. Dobrą praktyką w szkołach specjalnych jest lokalizacja pomieszczeń sanitarnych bezpośrednio przy salach lekcyjnych.

6.3.1.2. Drzwi pomieszczeń sanitarnych

6.3.1.2.1. Drzwi wejściowe do toalety nie mają progów.

6.3.1.2.2. Umożliwiony jest łatwy dostęp do pomieszczeń sanitarnych m.in. drzwi wejściowe nie są zamykane na klucz. Z pomieszczenie można skorzystać w dowolnym momencie. Takie same zasady dostępu obowiązują dla pomieszczeń ogólnodostępnych i dostosowanych dla osób ze szczególnymi potrzebami.

6.3.1.2.3. W drzwiach toalety oraz kabin zamontowane są zamki pozwalające na zapewnienie prywatności, a jednocześnie pozwalające na otwarcie od zewnątrz.

6.3.1.2.4. Zamki są łatwe w obsłudze i nie wymagają chwytu precyzyjnego [patrz: rysunek 54].

6.3.1.3. Ściany i posadzki pomieszczeń sanitarnych 6.3.1.3.1. W pomieszczeniach sanitarnych zapewniony jest właściwy, wspierający osoby słabowidzące, kontrast kolorystyczny między wyposażeniem a tłem pomieszczenia [patrz: rysunek 55]:

elementy takie jak drzwi, klamki, poręcze wspierające, urządzenia sanitarne i akcesoria kontrastują (min 50% LRV) z barwą płaszczyzn pionowych i poziomych,
zastosowany jest także kontrast wizualny (min 30% LRV) między ścianą a posadzką, tak aby osoby z niepełnosprawnością narządu wzroku mogła ocenić wielkość pomieszczenia⁴⁹.

6.3.1.3.2. Posadzki są antypoślizgowe i mają matową powierzchnię.

6.3.1.4. Wyposażenie pomieszczeń sanitarnych

6.3.1.4.1. W pomieszczeniu została zamontowana sygnalizacja alarmowa przeciwpożarowa i sygnalizacja przywoławcza.

6.3.1.4.2. Wysokość przycisków sygnalizacji przywoławczej jest dostosowana do jak najszerszego zasięgu rąk użytkowników z uwzględnieniem potrzeb osób znajdujących się w pozycji leżącej, np. spowodowanej upadkiem. Przyciski lub uchwyty sygnalizacji alarmowej na sznurkach znajdują się na dwóch wysokościach: 80-110 cm i 10-30 cm nad poziomem posadzki [patrz: rysunek 56]. Zastosowane mogą zostać przyciski naścienne [patrz: rysunek 56A] lub linka [patrz: rysunek 56B i 57].

6.3.1.4.3. Sanitariaty wyposażone są w sprzęty umożliwiające dostosowanie ich parametrów do potrzeb użytkowników – dostępne są np. rozwiązania pozwalające na automatyczną zmianę położenia miski ustępowej w pomieszczeniu, zarówno w układzie poziomym, jak i pionowym, czy wysokości umywalki [patrz: rysunek 58].

6.3.1.4.4. Wszystkie urządzenia typu dozownik mydła, suszarka czy podajnik ręczników papierowych mocowane są na wysokości 80-110 cm (mierzone od posadzki do miejsca, gdzie sięga się dłonią w celu obsługi urządzenia).

6.3.1.4.5. Dolna krawędź lustra przy umywalce umieszczona jest maksymalnie na wysokości 100 cm nad posadzką.

6.3.1.4.6. Górna krawędź lustra przy umywalce umieszczona jest na wysokości co najmniej 200 cm nad posadzką.

6.3.1.4.7. W toalecie zamontowano wieszaki na odzież bądź torbę/plecak na dwóch wysokościach 100-120 cm i 140-160 cm od posadzki.

6.3.1.4.8. Przykładem dobrej praktyki jest, gdy toaleta znajdująca się okolicy wejścia głównego wyposażona jest w specjalne krzesełka dla dzieci, przeznaczone do bezpiecznego „unieruchomienia” dziecka na czas potrzebny opiekunowi na skorzystanie z toalety [patrz: rysunek 59 i 60].

6.3.1.5. Źródła światła rozłożone są równomiernie w całej przestrzeni. Jest to szczególnie ważne w sanitariatach z przedsionkami, w których może dochodzić do różnic w natężeniu oświetlenia.

6.3.2. Toalety ogólnodostępne

6.3.2.1. Toalety ogólnodostępne spełniają parametry ogólne dla dostępnych pomieszczeń sanitarnych wskazanych w punkcie 6.3.1.

6.3.2.2. W każdej toalecie ogólnodostępnej wyznaczono kabinę spełniającą parametry toalety dla OzN.

6.3.2.3. W każdym z ogólnodostępnych pomieszczeń sanitarnych wyposażonym w więcej niż 2 umywalki jedna z nich zamontowana jest na wysokości 70-75 cm, dostępnej dla małych dzieci i osób niskiego wzrostu. Pomieszczenie z mniejszą liczbą umywalek jest wyposażone w przenośny podnóżek.

6.3.3. Toalety dla osób ze szczególnymi potrzebami

6.3.3.1. Toalety dla osób ze szczególnymi potrzebami spełniają parametry ogólne wskazane w punkcie 6.3.1.

6.3.3.2. Toaletę dla osób ze szczególnymi potrzebami stanowi/ą:

osobne pomieszczenie – jedno dla wszystkich płci,
dwa osobne pomieszczenia – jedno w zespole toalet damskich i jedno w zespole toalet męskich,
dostosowana kabina w każdym z zespołów toalet.

6.3.3.3. Droga do toalety dla osób ze szczególnymi potrzebami nie prowadzi przez toaletą tylko jednej wskazanej płci. Przed wejściem do toalety oraz wewnątrz pomieszczenia zapewniona jest powierzchnia manewrowa o wymiarze co najmniej 150 x 150 cm [RMI WTB §86]. Przestrzeń ta rozumiana jest jako kwadrat na posadzce o minimalnych wymiarach 150 x 150 cm, a jej lokalizacja powinna umożliwiać skorzystanie z urządzeń i wyposażenia takich jak miska ustępowa, umywalka, prysznic czy leżanka (komfortka).

6.3.3.4. W pomieszczeniu znajduje się co najmniej jedna odpowiednio przystosowana miska ustępowa i umywalka. Przy urządzeniach tych znajdują się uchwyty [RMI WTB, § 86.] [patrz: rysunek 61].

6.3.3.5. UWAGA! Poniżej przedstawiono parametry dla toalety dostosowanej dla dorosłych osób ze szczególnymi potrzebami i dzieci w wieku powyżej 12 lat. W przypadku wyposażenia toalety dostępnej dla dzieci z niepełnosprawnościami w młodszych grupach wiekowych, należy dostosować poszczególne parametry zgodnie z wartościami wskazanymi w Tabeli 2 i na Rysunku 63.

6.3.3.6. Dostępna miska ustępowa

6.3.3.6.1. Miska ustępowa jest wisząca.

6.3.3.6.2. Przednia krawędź miski wiszącej znajduje się w odległości 65-75 cm od tylnej ściany.

6.3.3.6.3. Górna krawędź urządzenia (wraz z deską) znajduje się na wysokości 46-48 cm.

6.3.3.6.4. Z obu stron miski zachowana jest tzw. powierzchnia aktywności⁵⁰ o wymiarze 90 x 120 cm. Oznacza to, że odległość do najbliższej przeszkody od bocznej krawędzi urządzenia jest nie mniejsza niż 90 cm.

6.3.3.6.5. Jeżeli miska sedesowa usytuowana jest z jednej strony blisko ściany, to wówczas jej odległość (liczona do osi urządzenia do tej ściany) wynosi min. 45 cm [patrz: rysunek 62].

6.3.3.6.6. Przy misce ustępowej zamontowane są dwa uchwyty o rozstawie zgodnym z podanym w Tabeli 2, symetrycznie względem miski.

6.3.3.6.7. Uchwyt od strony „powierzchni aktywności” jest poziomy i składany. W przypadku, gdy z obu stron miski przewidziano powierzchnie aktywności (rozwiązanie preferowane jako zgodne z ideą projektowania uniwersalnego), wówczas przy urządzeniu mocuje się dwa poziome uchwyty składane.

6.3.3.6.8. Uchwyt od strony ściany jest stały, poziomy lub w kształcie litery „L”, mocowany na płaszczyźnie pionowej.

6.3.3.6.9. Przednia krawędź uchwytów wystaje poza przednią krawędź miski ustępowej o 10-15 cm.

6.3.3.6.10. Długość uchwytów składanych wynosi 80-85 cm (w zależności od długości miski ustępowej).

6.3.3.6.11. Długość uchwytów stałych wynosi minimum 60 cm. W przypadku uchwytów w kształcie litery L część pozioma powinna mieć długość minimum 60 cm, a część pionowa minimum 80 cm.

6.3.3.6.12. Górna krawędź uchwytów znajduje się na wysokości 28 cm ponad górną krawędzią miski ustępowej, tj. 74-76 cm nad posadzką, w zależności od wysokości montażu miski ustępowej [patrz: rysunek 62].

6.3.3.6.13. Przyciski spłukiwania wody znajdują się na uchwytach usytuowanych przy misce sedesowej lub na ścianie na wysokości 80-100 cm nad poziomem posadzki.

6.3.3.6.14. Zasobnik na papier znajduje się na uchwytach usytuowanych przy misce sedesowej lub na ścianie na wysokości 80-100 cm nad poziomem posadzki.

6.3.3.6.15. Zasobnik papieru obsługiwany jest za pomocą jednej ręki, bez konieczności mocnego chwytania, zaciskania lub skręcania nadgarstka⁵¹.

6.3.3.7. Dostępna umywalka

6.3.3.7.1. Szerokość umywalki wynosi 50-70 cm.

6.3.3.7.2. Głębokość umywalki wynosi 40-60 cm.

6.3.3.7.3. Górna krawędź umywalki znajduje się na wysokości 80-85 cm nad posadzką.

6.3.3.7.4. Pod umywalką znajduje się wolna przestrzeń o wymiarach minimum 67 cm wysokości od podłogi i minimum 25 cm głębokości.

6.3.3.7.5. Po obu stronach umywalki pozostawione jest po 20 cm wolnej przestrzeni.

6.3.3.7.6. Przy umywalce zamontowane są dwa uchwyty w rozstawie 80-90 cm lub zastosowano model umywalki wzmocnionej konstrukcyjnie z uchwytami zintegrowanymi.

6.3.3.7.7. Wysokość górnej krawędzi uchwytów jest zbieżna z poziomem górnej krawędzi umywalki i wynosi 80-85 cm.

6.3.3.7.8. Długość uchwytów (składanych lub stałych) wynosi 50-70 cm.

6.3.3.7.9. Bateria umywalkowa jest uruchamiana na fotokomórkę lub ręcznie za pomocą dźwigni⁵².

6.3.3.7.10. Odległość wylewki od przedniej krawędzi umywalki wynosi maksymalnie 20 cm⁵³.

6.3.3.7.11. Odległość dźwigni od przedniej krawędzi umywalki wynosi maksymalnie 30 cm⁵⁴.

Tabela 2. Tabela przedstawiająca dostosowanie parametrów wyposażenia dostępnych toalet do grup wiekowych dzieci z niepełnosprawnością.
Nazwa parametru	Dzieci w wieku 6-9 lat	Dzieci w wieku 9-12 lat	Dzieci powyżej 12 lat i dorośli
Oddalenie bocznej ściany od osi miski ustępowej	38-42 cm	38-42 cm	45-58 cm
Wysokość górnej krawędzi miski ustępowej	37-39 cm	41-43 cm	46-48 cm
Rozstaw pomiędzy uchwytami zamontowanymi przy misce ustępowej	65-70 cm	65-70 cm	75-80 cm
Wysokość górnej krawędzi uchwytów przy misce ustępowej	63-65 cm	68-70 cm	74-76 cm
Wysokość montażu zasobnika papieru toaletowego na ścianie	50-55 cm	55-60 cm	80-100 cm
Wysokość górnej krawędzi umywalki	70-75 cm	75-80 cm	80-85 cm
Wysokość wolnej przestrzeni pod umywalką	55-60 cm	60-65 cm	67-70 cm

6.3.3.8. Toalety dostosowane do potrzeb dzieci z niepełnosprawnością w różnych grupach wiekowych spełniają powyższe parametry, z wyjątkiem parametrów wskazanych w Tabeli 2 oraz przedstawionych na rysunku 63.

6.3.4. Toalety dla osób ze szczególnymi potrzebami o podwyższonym standardzie

6.3.4.1. W szkole znajduje się przynajmniej jedno specjalne pomieszczenie higieniczne. Tzw. changing places wyposażone jest, oprócz miski ustępowej i umywalki, między innym w leżankę i prysznic [patrz: rysunek 64 i 65].

6.3.4.2. W szkołach specjalnych liczba pomieszczeń higienicznych jest dostosowana do liczby uczniów i typu ich niepełnosprawności.

6.3.4.3. Pomieszczenia wyposażone są w podnośnik sufitowy lub jezdny, ułatwiający przeniesienie dziecka z niepełnosprawnością z wózka na leżankę, toaletę
lub krzesełko pod prysznicem – elementy te pozwalają na zachowanie bezpieczeństwa i zwiększają komfort pracy personelu.

6.3.4.4. Leżanka/kozetka [patrz: rysunek 64 i 65] charakteryzują się następującymi parametrami:

kozetka ma szerokość minimum 60 cm,
kozetka ma długość minimum 160 cm,
zaleca się stosowanie kozetki z możliwością regulacji wysokości.

6.3.4.5. Prysznic [patrz: rysunek 63 i 65] charakteryzuje się następującymi parametrami:

prysznic ma wymiary min. 100 x 90 cm,
zastosowano prysznic bezprogowy lub ograniczony listwą o wysokości nie przekraczającej 2 cm,
zastosowano odpływ liniowy (rozwiązanie zalecane),
w prysznicu zamontowano uchwyt na wysokości 70-150 cm lub 75-155 cm dla dzieci w wieku 6-12 lat, na wysokości 75-155 cm lub 80-160 cm dla użytkowników powyżej 12 roku życia,
zamontowano krzesełko prysznicowe na wysokości zgodnej ze wskazaną w Tabeli 2 dla miski ustępowej,
zapewniono przestrzeń przesiadania się na krzesełko o wymiarach minimum 90 x 120 cm,
dostęp do słuchawki prysznicowej oraz baterii zapewniono na wysokości maksymalnie 120 cm od posadzki,
prysznic jest zamykany.

6.4. Sale lekcyjne

6.4.1. Parametry ogólne dostępnych sal lekcyjnych

6.4.1.1. Pomieszczenie spełnia wszystkie parametry wskazane w punkcie 6.1.

6.4.1.2. Poniższe wytyczne dotyczą każdego pomieszczenia pełniącego funkcję sali lekcyjnej na terenie szkoły.

6.4.2. Przestrzeń w pomieszczeniach sal lekcyjnych

6.4.2.1. W miejscach kluczowych zapewniona jest przestrzeń manewrowa o wymiarach 150 x 150 cm [patrz: rysunek 66]. Miejsca kluczowe to np. drzwi, zarówno wejściowe do sali, jaki i na zaplecze, tablica, miejsca przechowywania zasobów (np. szafki uczniów czy regały z materiałami dydaktycznymi), miejsce pracy ucznia z niepełnosprawnością i nauczyciela.

6.4.2.2. W sali zapewnione są minimalne powierzchnie użytkowe dla osób przebywających w pomieszczeniu. Ważne jest zapewnienie dzieciom możliwości realizacji zadań poprzez: dostęp do stanowiska pracy i poszczególnych elementów w pomieszczeniu.

6.4.2.3. Powierzchnia przypadająca na jednego ucznia w szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych wynosi 2,5 m2 (zalecane 3 m2) w klasach 1-3 oraz 2,0 m2 (zalecane 2,5 m2) w grupach starszych dzieci. W szkołach specjalnych powierzchnia przypadająca na jednego ucznia wynosi 2,5-3,5 m2 ⁵⁵.

6.4.2.4. Między meblami zapewnione jest przejście o szerokości min. 120 cm⁵⁶.

6.4.2.5. Sale lekcyjne dla dzieci młodszych podzielone są na wyraźne strefy: do nauki, do zabawy, do wypoczynku/izolacji.

6.4.2.6. W obrębie sali zaaranżowana jest przestrzeń umożliwiająca wyciszenie się ucznia (odcięcia od bodźców) – tzw. „safe space/place”. Może ona być także zorganizowana w oddzielnym pomieszczeniu, przylegającym do sali [patrz: rysunek 67 i 77].

6.4.2.7. Aranżacja sal daje możliwość wprowadzania zmian i dostosowywania przestrzeni do potrzeb użytkowników [patrz: rysunek 68], jednak pewne elementy mają swoją stałą lokalizację:

wielkość pomieszczenia pozwala na swobodne ustawienie mebli, z możliwością zmiany ich organizacji, co stanowi odpowiednie rozwiązanie dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną,
dla uczniów niewidomych i niedowidzących stosuje się układ regularny,
dla uczniów z niepełnosprawnością narządu słuchu stosuje się układ stołów w formie litery U (w podkowę), gdyż umożliwia on widoczność uczeń-uczeń i uczeń-nauczyciel oraz zapewnia swobodną komunikację⁵⁷,
elastyczność aranżacji osiągana jest poprzez zapewnienie lekkich mebli z regulacją wysokości,
w sali dla dzieci młodszych znajdują się takie elementy jak: miękkie siedziska, poduchy, dywan, w celu zapewnienia różnorodnych form prowadzenia zajęć,
meble stojące w obszarach ruchu mają zaokrąglone narożniki.

6.4.3. Wyposażenie sal lekcyjnych

6.4.3.1. Sale lekcyjne wyposażone są w meble zaprojektowane w oparciu o zasady projektowania uniwersalnego⁵⁸.

6.4.3.2. Sale wyposażone są w stoły pozwalają na sprawną adaptację, tj.:

stoły stanowiące jednoosobowe miejsca pracy, m.in. z możliwością regulowania wysokości, regulacją kąta pochylenia blatu oraz zasobnikiem pozwalającym na przechowywanie podstawowych przyborów szkolnych, umożliwiające pracę w grupach poprzez swobodne zestawiania w sposób bezpieczny i użyteczny z innymi stołami,
stoły wyposażone w kółka i posiadające możliwość ich blokowania,
stoły wyposażone w blaty wykonane z materiałów mających właściwości tłumienia odgłosów, w kolorze innym niż biały (kontrast z białą kartką), wykonane z materiałów matowych (nieodbijających światła),
stoły dające możliwość przestrzeni do swobodnej pracy o szerokości minimum 75-80 cm i głębokości minimum 50,
stoły zapewniające wolną przestrzeń pod blatem niezbędną do pracy osobie siedzącej na wózku tj. o wysokości minimum 67 cm i głębokości 30 cm,
w przypadku użytkowników poruszających się na wózkach, lokalizacja stanowisk pozwala na zapewnienie niezbędnej przestrzeni manewrowej 150 x 150 cm.

6.4.3.3. Krzesła dostosowane są do wzrostu użytkowników lub posiadają regulowaną wysokość – sposób regulacji powinien być możliwie prosty i umożliwiać samodzielną regulację, w zależności od wzrostu dziecka, przy czym może ona następować poprzez możliwość wysuwania nóg, mechanizm pneumatyczny, elektronicznie lub manualnie korbką.

6.4.3.4. Sala wyposażona jest w meble służące do przechowywania pomocy dydaktycznych.

6.4.3.5. Zapewnione jest miejsce do przechowywania specjalistycznego sprzętu wspomagającego oraz środków nietrwałych, niezbędnych do realizacji procesu dydaktycznego, uwzględniającego potrzebę zastosowania zróżnicowanych form i rozwiązań. Szafki, półki i inne miejsca przechowywania, m.in. pomocy dydaktycznych, są umieszczone także na poziomie od 40 do 110 cm nad poziomem posadzki, aby zapewnić dostęp do nich wszystkim użytkownikom.

6.4.3.6. Zapewniona jest dostępność wyposażenia adekwatnego do potrzeb oraz środków nietrwałych, służących do realizacji procesu dydaktycznego, zakładającego zastosowanie zróżnicowanych rozwiązań wspierających specjalne potrzeby edukacyjne uczniów, np.:

dodatkowych źródeł światła – lampek umożliwiających punktowe doświetlenie miejsca pracy,
pomocy optycznych i nie optycznych (np. lupy, lunety, powiększalników),
urządzeń i pomocy wspomagających osoby z niepełnosprawnością wzroku,
narzędzi wsparcia wizualnego, komunikacji wspomagającej i alternatywnej (np. tablic obrazkowych, narzędzi AAC),
uniwersalnych pomocy dydaktycznych oraz rozwiązań zapewniających dostosowanie formy i treści przekazywanych w czasie procesu dydaktycznego⁵⁹.

6.4.3.7. Sale wyposażone są w tablice (bez względu na to, czy jest to tablica suchościeralna czy interaktywna), zamontowane na stałe lub na prowadnicach, których dolna krawędź znajduje się maksymalnie na wysokości 80 cm, a górna krawędź co najmniej na wysokości 200 cm. Dostęp do tablic umożliwia samodzielne i wygodne korzystanie z nich wszystkim użytkownikom o różnym wzroście także poruszających się na wózkach.

6.4.3.8. Na wyposażeniu sali znajduje się sprzęt komputerowy (komputer stacjonarny lub laptop) wraz z oprogramowaniem oraz niezbędnymi urządzeniami peryferyjnymi – służący m.in. do zapewnienia wsparcia wizualnego, komunikacji wspomagającej i alternatywnej oraz dostosowania formy i treści.

6.4.3.9. Pomieszczenie wyposażone jest w stanowisko pracy dostosowane do warunków antropometrycznych oraz innych indywidualnych potrzeb nauczyciela.

6.5. Sale sportowe

6.5.1. Parametry ogólne dostępnych sal sportowych

6.5.1.1. Pomieszczenie spełnia wszystkie parametry wskazane jako ogólne dla obszaru dostępności pomieszczeń w punkcie 6.1. z wyjątkiem 6.1.6.1, 6.1.6.2, 6.1.6.5.

6.5.1.2. Sale sportowe są dostępne dla uczniów ze szczególnymi potrzebami w zakresie mobilności.

6.5.1.3. W obrębie strefy sportowej znajduje się dostępny dla OzN węzeł szatniowo- sanitarny, mogący stanowić oddzielne pomieszczenie wyposażone w prysznic, miskę sedesową i miejsce do przebierania oraz ew. szafki na ubrania lub być częścią ogólnego zespołu szatniowo-sanitarnego.

6.5.2. Posadzki w salach sportowych mają powierzchnie matowe, antypoślizgowe.

6.5.3. Wyposażenie sal sportowych

6.5.3.1. Sala gimnastyczna i duże aule przeznaczone na wydarzenia ogólnoszkolne wyposażone są w systemy napisów dla osób głuchych i/lub prezentacji symultanicznego tłumaczenia PJM.

6.5.3.2. Schody na trybunach i wszelkie zmiany poziomów sygnalizowane są fakturą (co najmniej na początku biegu schodowego) i mają oznaczenia w kontrastowym kolorze (np. krawędzie stopni).

6.5.3.3. Na schodach trybun zamontowane są poręcze lub podpórki, które ułatwiają poruszanie się OzN ruchową, w tym osobom starszym.

6.5.3.4. Na trybunach/widowni znajdują się min. 3 miejsca dostosowane dla osób poruszających się na wózku na każde 100 miejsc siedzących.

6.5.4. Pomieszczenia oświetlone są równomiernie światłem naturalnym i sztucznym. W oknach zamontowano np. rolety, przesłony zewnętrzne, szyby antyrefleksyjne lub inne rozwiązania ograniczające dostęp promieni światła do pomieszczenia (w celu ograniczenia oślepienia światłem dziennym, a także przegrzania w upalne dni).

6.5.5. Akustyka sal sportowych

6.5.5.1. Na trybunach/widowni zainstalowana jest pętla induktofoniczna, pozwalająca osobom słabosłyszącym z aparatami słuchowymi na odbiór wydarzeń sportowych i szkolnych.

6.5.5.2. W sali gimnastycznej i dużej auli zastosowano rozwiązania poprawiające komfort akustyczny, zgodnie z normą PN-B-02151-4:2015-06.

6.6. Gabinety specjalistyczne

6.6.1. Parametry ogólne dostępnych gabinetów specjalistycznych

6.6.1.1. W szkole znajduje się pomieszczenie dla psychologa, dla pedagoga/ pedagoga specjalnego oraz gabinet dla logopedy.

6.6.1.2. W przestrzeni szkoły znajduje się przestrzeń lub sala do prowadzenia rehabilitacji i/lub terapii sensorycznej.

6.6.1.3. W szkole znajduje się sala doświadczania świata. W szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych element ten jest zalecany, natomiast w szkołach specjalnych jest to element wymagany.

6.6.1.4. Liczba gabinetów specjalistycznych jest dostosowana do liczby uczniów i do ich indywidualnych potrzeb.

6.6.1.5. Pomieszczenia spełniają wszystkie parametry wskazane w punkcie 6.1.

6.6.1.6. Sale przygotowane są do pracy wymagającej ciszy. Na ścianach i sufitach stosowane są materiały dźwiękochłonne. Jest to szczególnie istotne w pomieszczeniach do ćwiczenia słuchu i mowy.

6.6.2. Wyposażenie gabinetów specjalistycznych

6.6.2.1. Minimum jeden gabinet posiada lustro weneckie, umożliwiające prowadzenie działań związanych m.in. z superwizją.

6.6.2.2. W pomieszczeniu minimum jedno stanowisko dla ucznia (zalecane wszystkie) posiada krzesło z regulacją wysokości oraz stół z możliwością regulacji wysokości blatu i kąta jego nachylenia [patrz: rysunek 69]. Ma ono następujące parametry:

blat ma szerokości minimum 75-80 cm i głębokości minimum 50 cm,
blat nie jest koloru białego,
blat wykonany jest z materiałów matowych (nieodbijających światła),
pod blatem zapewniono przestrzeń umożliwiającą podjechanie wózkiem o wysokości minimum 67 cm i głębokości 30 cm,
lokalizacja stanowiska pozwala na zapewnienie niezbędnej przestrzeni manewrowej 150 x 150 cm.

6.6.2.3. Zapewnione jest miejsce do przechowywania pomocy dydaktycznych. Szafki, półki i inne miejsca przechowywania, m.in. pomocy dydaktycznych, umieszczone są na poziomie od 40 do 110 cm nad poziomem posadzki, aby zapewnić do nich dostęp wszystkim użytkownikom.

6.6.2.4. W pomieszczeniu znajdują się meble służące do przechowywania
z zamykanymi szafkami lub szufladami, np. do przechowywania dokumentacji (dostępne dla osoby prowadzącej zajęcia).

6.6.2.5. Zapewniony jest dostęp do wyposażenia pozwalającego prowadzić wsparcie wynikające ze zróżnicowanych potrzeb edukacyjnych:

sprzętu komputerowego wraz z niezbędnym oprogramowaniem wspierającym realizację zaplanowanych form wsparcia, urządzeń multimedialnych (np.: mikrofonu, głośników, dyktafonu) oraz peryferyjnych (m.in.: drukarka, laminarka), zaprojektowanych zgodnie z zasadami projektowania uniwersalnego,
pomocy dydaktycznych do prowadzenia zajęć, m.in. logopedycznych, psychologicznych, pedagogicznych i innych wynikających
ze zdiagnozowanych potrzeb,
narzędzi i programów: logopedycznych, do terapii pedagogicznej i psychologicznej, innych pozwalających na realizację wsparcia minimum w aspekcie poznawczym, sensoryczno-motorycznym, emocjonalno-społecznym oraz komunikacyjnym,
baterii testowych (standaryzowanych narzędzi diagnostycznych, narzędzi pozwalających przeprowadzić testy przesiewowe), służących m.in. do diagnozy logopedycznej, umiejętności szkolnych, rozwoju poznawczego i oceny umiejętności społeczno-emocjonalnych, metod rozwoju psychomotorycznego,
środków nietrwałych (np. artykułów szkolnych i biurowych), umożliwiających sprawną realizację bieżących zadań w odniesieniu do potrzeb osób korzystających z pomocy.

6.6.2.6. Pomieszczenie wyposażone jest w stanowisko pracy dostosowane do warunków antropometrycznych oraz innych potrzeb nauczyciela/ specjalisty.

6.6.2.7. Wyznaczona jest przestrzeń „wolna” do pracy z uczniem w pozycji innej niż praca przy biurku/stoliku (niezbędne wyposażenie to np.: wykładzina dywanowa lub dywan, kanapa, materace, poduchy lub pufy) [patrz: rysunek 69].

6.6.2.8. Wyposażenie pomieszczeń jest dostosowane do zdiagnozowanych potrzeb uczniów. Wyboru wyposażenia dokonuje się w porozumieniu ze specjalistą.

6.6.3. Gabinety specjalistyczne do pracy indywidualnej

6.6.3.1. Pomieszczenie do pracy indywidualnej ma powierzchnię co najmniej 12-15 m2.

6.6.3.2. Przy stanowisku pracy ucznia, przy biurku nauczyciela, w strefie przestrzeni „wolnej”, przy lustrze (w gabinecie logopedy) zapewniona jest przestrzeń manewrowa.

6.6.3.3. Gabinet logopedy wyposażony jest w lustro.

6.6.4. Sala do pracy w małej grupie

6.6.4.1. Minimum jedno pomieszczenie dostosowane jest do organizacji pracy w małej grupie (do 10 osób) i realizacji np. zindywidualizowanej ścieżki kształcenia.

6.6.4.2. W przypadku pomieszczenia dla grup 4-10 dzieci, jego powierzchnia wynosi 39-65 m2.⁶⁰

6.6.5. Sala integracji sensorycznej / Sala rehabilitacyjna / Sala doświadczania świata

6.6.5.1. W szkole znajduje się minimum jedna przestrzeń dedykowana do prowadzenia zajęć w sferze motorycznej i sensorycznej.

6.6.5.2. Organizacja przestrzeni w pomieszczeniu umożliwia zmianę odzieży oraz np. przeniesienia dziecka z wózka.

6.6.5.3. Podłoże w strefie ćwiczeń wykonane jest z miękkich lub adekwatnych materiałów (np. drewno, materace, wykładzina PCV-sportowa). Powierzchnia jest łatwa w utrzymaniu czystości.

6.6.5.4. W pełni wyposażona sala rehabilitacyjna lub sala do integracji sensorycznej/ sala doświadczania świata ma powierzchnią minimum 24 m2.⁶¹

6.6.5.5. Pomieszczenie do integracji sensorycznej wyposażone jest w urządzenia do stymulacji systemu przedsionkowego, proprioceptywnego i dotykowego, ale również wzrokowego, słuchowego i węchowego. Do pracy z każdym ze zmysłów zapewniono adekwatne sprzęty⁶²:

system przedsionkowy i równowaga: np. podwieszenia – zabezpieczone matami, które będą również służyły do ćwiczeń na podłodze (huśtawki typu platforma, konik, żabka, hamak elastyczny, łódka z piłkami, helikopter, gruszka), piłka typu „fasolka” (różne wielkości, z kolcami, gładka, z piłeczkami w środku), równoważnie – zestaw do ćwiczenia równowagi, trampolina z uchwytem, trampolina elastyczna podwieszana, deska rotacyjna, ławeczka,
system proprioceptywny: np. stół do masażu, drabinka – przymontowana do ściany, duża maglownica-zjeżdżalnia, beczka, piłki – różna wielkość i ciężar, piłka lekarska z kuleczkami, obciążniki na ręce i nogi, worek rozciągliwy, lina do przeciągania, koc obciążeniowy, kamizelka obciążeniowa,
układ dotykowy: np. sensoryczne klocki, piłeczki, woreczki z różnym wypełnieniem (kamyki, piasek, groch, fasola itp.), ścieżka sensoryczna – złożona z różnych materiałów o różnej fakturze, masażery, gniotki – różna wielkość, kształt, struktura,
układ wzrokowy: np. lampki, kurtyna świetlna,
układ węchowy: np. sprzęt do treningu zapachowego, olejki naturalne – dyfuzor, zapachowe piłeczki, woreczki,
układ słuchowy: np. wygłuszki, sprzęt muzyczny podstawowy zestaw (marakasy, bębenek, tamburyn, trójkąt itp.), dźwiękowe pudełka, puzzle, drewniana tuba deszcz.

6.6.5.6. Pomieszczenie do prowadzenia rehabilitacji, gimnastyki korekcyjnej, wyposażone jest m.in. w: łóżko rehabilitacyjne, materace, drabinki, drążki, lustra, piłki, wałki, maty sensoryczne, huśtawka, trampolina, platforma podwieszana, równoważnia, maty gimnastyczne, piłki duże i małe, trenażery do dłoni, laski gimnastyczne, ławeczka gimnastyczna, szarfy, taśmy theraband, powerband, woreczki gimnastyczne, trenażery oddechowe, masażery,
rollery, obciążniki/ciężarki/hantelki, narzędzia do terapii manualnej, ścieżki sensoryczne, poduszki sensoryczne itd.

6.6.5.7. Pomieszczenie do zajęć z wykorzystaniem stymulacji sensorycznej (sala doświadczania świata) jest wyposażone w pufy, materace lub łóżko wodne, elementy świetlne (np. światłowody, dywany świetlne, projektor, kurtyna świetlna), dźwiękowe (odtwarzacz, tablica dźwiękowa), zestaw do stymulacji zmysłu zapachu.

6.7. Stołówka szkolna

6.7.1. Parametry ogólne dostępnej stołówki szkolnej

6.7.1.1. Poniższe wytyczne dotyczą każdego pomieszczenia pełniącego funkcję stołówki na terenie szkoły.

6.7.1.2. Pomieszczenie spełnia wszystkie parametry wskazane w punkcie 6.1.

6.7.2. Oznakowanie i informacja w stołówce szkolnej

6.7.2.1. Na tablicy podane są aktualne informacje dotyczące: menu na dany dzień/ tydzień, alergenów, opłat, harmonogramu obiadów i regulaminu stołówki. Informacje zapisane są w sposób wyraźny i czytelny, zgodnie z wymogami zawartymi w punkcie 6.1.2.

6.7.3. Przestrzeń w pomieszczeniu stołówki szkolnej

6.7.3.1. W pomieszczeniu przejścia między stołami i ustawionymi krzesłami są nie węższe niż 90 cm [patrz: rysunek 72]

6.7.3.2. W miejscach kluczowych zapewniona jest przestrzeń manewrowa o wymiarach 150 x 150 cm. Za miejsca kluczowe uznaje się m.in. drzwi, strefę odbioru posiłku, strefę zwrotu naczyń.

6.7.4. Wyposażenie stołówki szkolnej

6.7.4.1. Jeśli w stołówce znajduje się lada wydawcza, to w miejscu wydawania posiłku znajduje się ona na wysokości nie wyższej niż 90 cm nad posadzką, na szerokości nie mniejszej niż 90 cm oraz jest wysunięta o 30 cm w kierunku ucznia. Wymagania te odnoszą się w szczególności do okienka wydawczego.

6.7.4.2. Minimum jedno stanowisko (zalecane wszystkie) to krzesło z regulacją wysokości oraz stół posiadający możliwość regulacji wysokości blatu. Ma ono następujące parametry:

blat ma szerokość min. 75 cm (zalecane 80 cm) i głębokość min. 50 cm,
blat nie jest koloru białego,
blat wykonany jest z materiałów matowych (nieodbijających światła),
pod blatem zapewniono przestrzeń umożliwiającą podjechanie wózkiem o wysokości min. 67 cm, głębokości min. 30 cm i adekwatnej szerokości,
lokalizacja stanowiska pozwalana zapewnienie niezbędnej przestrzeni manewrowej 150 x 150 cm.

6.7.5. W stołówkach, zgodnie z polską normą PN-EN 12464-1, natężenie oświetlenia wynosi minimum 200 lx.

6.8. Świetlica szkolna

6.8.1. Parametry ogólne dostępnej świetlicy szkolnej

6.8.1.1. Poniższe wytyczne dotyczą każdego pomieszczenia pełniącego funkcję świetlicy na terenie szkoły.

6.8.1.2. Pomieszczenie spełnia wszystkie parametry w punkcie 6.1.

6.8.1.3. Świetlica zlokalizowana jest obok pomieszczenia sanitarnego, w tym dostosowanego dla osób ze szczególnymi potrzebami.

6.8.2. Przestrzeń w pomieszczeniu świetlicy szkolnej

6.8.2.1. W miejscach kluczowych zapewniona jest przestrzeń manewrowa o wymiarach 150 x 150 cm. Za miejsca kluczowe uznaje się m.in. drzwi, biurko nauczyciela, strefę pracy, gabarytowe zabawki, miejsce pracy indywidualnej.

6.8.2.2. W pomieszczeniu znajduje się miejsce wyciszenia. Przykłady aranżacji miejsca wyciszenia przedstawiono na rysunkach 67, 69 i 77.

6.8.2.3. Świetlica podzielona jest na strefy: do zabawy i do nauki, w tym przestrzeń dedykowaną, gdzie można prowadzić zajęcia wymagające ciszy oraz zapewniające ciszę do indywidualnej aktywności uczniów (np. możliwość odrobienia zadania domowego czy nauki).

6.8.3. Wyposażenie świetlicy szkolnej

6.8.3.1. Jeżeli na wyposażeniu świetlicy znajduje się tablica (bez względu na to, czy jest to tablica suchościeralna czy interaktywna), zamontowana na stałe lub na prowadnicach, jej dolna krawędź znajduje się maksymalnie na wysokości 80 cm, a górna krawędź co najmniej na wysokości 200 cm.

6.8.3.2. Dostęp do tablicy umożliwia samodzielne i wygodne korzystanie wszystkim użytkownikom o różnym wzroście, także poruszających się na wózkach.

6.8.3.3. Sala wyposażona jest w meble służące do przechowywania pomocy dydaktycznych.

6.8.3.4. Zapewnione jest miejsce do przechowywania specjalistycznego sprzętu wspomagającego oraz środków nietrwałych, niezbędnych do realizacji procesu dydaktycznego, uwzględniającego potrzebę zastosowania zróżnicowanych form i rozwiązań. Szafki, półki i inne miejsca przechowywania, m.in pomocy dydaktycznych, są umieszczone także na poziomie od 40 do 110 cm nad poziomem posadzki, aby zapewnić dostęp do nich wszystkim użytkownikom.

6.8.3.5. Zapewniona jest dostępność wyposażenia adekwatnego do potrzeb oraz środków nietrwałych służących do realizacji procesu dydaktycznego, zakładającego zastosowanie zróżnicowanych rozwiązań wspierających specjalne potrzeby edukacyjne uczniów, np.:

dodatkowych źródeł światła – lampek umożliwiających punktowe doświetlenie miejsca pracy,
pomocy optycznych i nie optycznych (np. lup, lunet, powiększalnika),
urządzeń i pomocy wspomagających osoby z niepełnosprawnością wzroku,
narzędzi wsparcia wizualnego, komunikacji wspomagającej i alternatywnej (np. tablice obrazkowe, narzędzia AAC),
uniwersalnych pomocy dydaktycznych oraz rozwiązań zapewniających dostosowanie formy i treści przekazywanych w czasie procesu dydaktycznego⁶³.

6.9. Biblioteka szkolna

6.9.1. Parametry ogólne dostępnej biblioteki szkolnej

6.9.1.1. Poniższe wytyczne dotyczą każdego pomieszczenia pełniącego funkcję biblioteki na terenie szkoły.

6.9.1.2. Pomieszczenie spełnia wszystkie parametry wskazane w punkcie 6.1.

6.9.2. Przestrzeń w pomieszczeniu biblioteki szkolnej

6.9.2.1. W miejscach kluczowych zapewniona jest przestrzeń manewrowa o wymiarach 150 x 150 cm. Do miejsc kluczowych należą np. drzwi, stanowisko bibliotekarza, stanowisko pracy indywidualnej.

6.9.2.2. Dostęp do regałów z książkami zapewniono wszystkim użytkownikom, niezależnie od ich niepełnosprawności:

przejścia między regałami są nie węższe niż 150 cm (dopuszcza się szerokość przejścia nie mniejszą niż 120 cm pod warunkiem, że nie jest wymagane zawracanie wózkiem) [patrz: rysunek 73 i 74],
książki usytuowane są na wysokości od 40 do 140 cm,
sytuowanie książek na wysokości powyżej 140 cm obwarowane jest warunkiem zapewnienia wsparcia ze strony personelu biblioteki.

6.9.2.3. W bibliotece znajduje się pokój do pracy indywidualnej, wyposażony w sprzęty ułatwiające pracę uczniom z indywidualnymi potrzebami edukacyjnymi.

6.9.2.3. W bibliotece wydzielony jest kącik cichej nauki – przestrzeń oddzielona tak, aby uczeń mógł skoncentrować się na czytaniu, bez rozproszeń dźwiękowych i wizualnych.

6.9.3. Wyposażenie biblioteki szkolnej

6.9.3.1. Stanowisko pracy (miejsce wypożyczania wolumenów zbioru bibliotecznego) nauczyciela biblioteki spełnia minimum następujące kryteria:

górna powierzchnia stanowiska (np. blatu, lady, części biurka) znajduje się na wysokości 75-80 cm na długości minimum 90 cm,
zapewniono wolną przestrzeń pod blatem, pozwalającą na podjazd od strony, z której podchodzą uczniowie, o głębokości minimum 30 cm i wysokości minimum 67 cm.

6.9.3.2. Zasób biblioteki obejmuje pozycje poruszające kwestie niepełnosprawności, szczególnych potrzeb edukacyjnych oraz edukacji włączającej.

6.9.3.3. Zapewniono dostępność lektur szkolnych oraz wybranych książek w formacie e-booka/audiobooka.

6.9.3.4. Wyposażenie biblioteki obejmuje urządzenia umożliwiające odczyt książek drukowanych przez osoby słabowidzące/niewidome (np. lupa, skaner, komputer z oprogramowaniem OCR).

6.10. Strefy wyciszenia

6.10.1. Pomieszczenie wyciszenia

6.10.1.1. W szkole znajduje się wyznaczone i wyposażone pomieszczenie wyciszenia, uspokojenia się.

6.10.1.2. Ściany wykończone są materiałami miękkimi np. panelami tapicerowanymi [patrz: rysunek 76].

6.10.1.3. Podłoga wykończona jest materiałem miękkim np. wykładziną dywanową z miękkim runem, materac, dywan.

6.10.1.4. W pomieszczeniu zapewniono izolację od zewnętrznych bodźców akustycznych i świetlnych.

6.10.1.5. W pomieszczeniu zapewniono prawidłowo działającą wentylację.

6.10.1.6. W pomieszczeniu zastosowano możliwość regulacji natężenia oświetlenia, np. rolety w oknach, oświetlenie punktowe [patrz: rysunek 76].

6.10.1.7. W pomieszczeniu znajdują się miękkie meble pozwalające na przyjęcie pozycji leżącej np. materace, pufy, poduszki, kanapa.

6.10.1.8. W pomieszczeniu znajdują się meble umożliwiające stymulację przedsionkową i sensoryczną np. kołdra obciążeniowa, urządzanie z funkcją huśtania.

6.10.1.9. W pomieszczeniu nie znajdują się żadne twarde przedmioty.

6.10.2. Kącik wyciszenia

6.10.2.1. W salach lekcyjnych (lub w pomieszczeniach przylegających do sal lekcyjnych) oraz w świetlicy wyznaczone są miejsca wyciszenia (kąciki wyciszenia), dające możliwość odseparowania od bodźców zewnętrznych w trakcie zajęć.

6.10.2.2. Kącik wyciszenia wyposażony jest w meble wykonane z materiałów mających właściwości tłumienia dźwięków, np. parawan, kotara, namiot [patrz: rysunek 67, 69, 77 i 78].

6.10.2.3. Kącik wyposażony jest w rozwiązania umożliwiające przyjęcie pozycji alternatywnej do siedzenia przy stole oraz np. umożliwienie stymulacji przedsionkowej czy sensorycznej, np. pufa, kokon, materac.

6.10.3. Strefa relaksu

6.10.3.1. W szkole wyznaczone jest miejsce odpoczynku w bibliotece, świetlicy, na korytarzu lub w innej przestrzeni wyznaczonej do relaksu.

6.10.3.2. Strefa relaksu wyposażona jest w miękkie meble, umożliwiające przyjęcie pozycji alternatywnej do siedzenia przy stole [patrz: rysunek 79].

6.10.3.3. Strefa relaksu jest zlokalizowana poza strefą ruchu – drogą wolną od przeszkód, np. we wnęce [patrz: rysunek 79].

6.10.3.4. Dopuszcza się wykorzystanie pomieszczenia wyciszenia jako jednej ze stref relaksu pod warunkiem zapewnienia dostępu do pomieszczenia wyciszenia osobie potrzebującej skorzystać w tej przestrzeni w każdym momencie.

6.11. Gabinet profilaktyki zdrowotnej

6.11.1. Parametry ogólne dostępnego gabinetu profilaktyki zdrowotnej

6.11.1.1. Poniższe wytyczne dotyczą każdego pomieszczenia pełniącego funkcję gabinetu profilaktyki zdrowotnej na terenie szkoły i poza nią.

6.11.1.2. Pomieszczenie spełnia wszystkie parametry wskazane jako ogólne dla obszaru dostępności pomieszczeń w punkcie 6.1.

6.11.2. Wyposażenie gabinetu profilaktyki zdrowotnej

6.11.2.1. Gabinet, poza podstawowym wyposażaniem wymaganym zapisami Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (załącznik nr 4), wyposażony jest w:

kozetkę z regulacją wysokości powierzchni do leżenia, dodatkowo regulowany może być także zagłówek [patrz: rysunek 80],
pomoce do komunikacji wspomagającej i alternatywnej (AAC) [patrz: rysunek 81],
telefon służący do kontaktów personelu z rodzicami/opiekunami prawnymi uczniów.

6.12. Pomieszczenia administracyjne

6.12.1. Parametry ogólne dostępnych pomieszczeń administracyjnych

6.12.1.1. W szkole znajdują się pomieszczenia administracyjne, np. portiernia, sekretariat, biura dyrekcji, pokój nauczycielski, biuro intendentki.

6.12.1.2. Poniższe wytyczne dotyczą każdego pomieszczenia pełniącego funkcję przestrzeni administracyjnej na terenie szkoły.

6.12.1.3. Pomieszczenia spełniają wszystkie parametry wskazane w punkcie 6.1.

6.12.2. Sekretariat szkoły lub inne pomieszczenie służące do przyjmowania interesantów wyposażone jest w stanowisko obsługi, które spełnia następujące wymagania:

górna powierzchnia stanowiska (np. blatu, lady, części biurka) znajduje się na wysokości 75-80 cm na długości minimum 90 cm,
zapewniono wolną przestrzeń pod blatem, pozwalającą na podjazd
od strony, z której podchodzą interesanci, o głębokości minimum 30 cm i wysokości minimum 67 cm.

Bibliografia

Building for Everyone. A Universal Design Approach. Booklet 2 – Entrances…, op. cit., s. 50.
Building for Everyone. A Universal Design Approach. Booklet 2 – Entrances…, op. cit., s. 51.
N.Ratajczak-Szponik, Dostosowanie polskich szkół z początku XXI wieku do potrzeb dzieci z niepełno sprawnościami.., op. cit., s. 298
https://pssekrakow.pl/index.php?option=com_content&view=article&id= 1476:zasady-doboru-stanowiska-pracy-ucznia&catid=83&Itemid=212 (dostęp 22.03.2020)
Przy oświetleniu naturalnym pojawia się często problem związany z nadmierną intensywnością promieni słonecznych, które mogą oślepiać użytkowników siedzących najbliżej okien i utrudnić im prawidłowe funkcjonowanie.
N.Ratajczak-Szponik, Dostosowanie polskich szkół z początku XXI wieku do potrzeb dzieci z niepełno sprawnościami…, op. cit., s. 152.
Designing Quality Learning Spaces: Lighting, Ministry of Education, NowaZelandia 2007, s. 13-14 [www.education.govt.nz – dostęp: 2016 marzec].
Aktualna wersja: PN-EN 12464-1:2012 Światło i oświetlenie – Oświetlenie miejsc pracy – Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach – lub aktualna wersja obowiązująca w momencie realizacji inwestycji.
http://www.inzynierbudownictwa.pl/ biznes,prawo,artykul, nowa_norma_dotyczaca_akustyki_wnetrz,9230 (dostęp 20.04.2020).
www.leewilson.com.au/2014/09/21/accessible-toilets-blue-seats-and- as1428-1-2009/ (dostęp: 2017 luty).
Powierzchnia aktywności jest to powierzchnia potrzebna do wykonania przez osobę siedzącą na wózku czynności w obrębie jakiś urządzeń, np. powierzchnia potrzebna do wykonania przesiadu z wózka na miskę sedesową. Jej minimalny wymiar wynosi 90 x 120 cm.
N.Ratajczak-Szponik, Dostosowanie polskich szkół z początku XXI wieku do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami…, op. cit., s. 300.
N. Ratajczak-Szponik, Dostosowanie polskich szkół z początku XXI wieku do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami…, op. cit., s.301.
Zgodnie z ISO 21542:2011
Zgodnie z ISO 21542:2011
N.Ratajczak-Szponik, Dostosowanie polskich szkół z początku XXI wieku do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami…, op. cit., s. 297.
P. McKevitt, Improving the Accessibility…, op. cit.
Źródło: film o projektowaniu architektury dla osób głuchych, pt. How architecture changes for the Deaf, [www.youtube.com/watch?time_continue=113&v=FNGp1aviGvE (dostęp: 2018 styczeń)
Planując zakup mebli i wyposażenia warto zapoznać się z nowymi rozwiązaniami.
Poniżej przykładowe publikacje mogące być inspiracją oraz służyć poszerzeniu wiedzy w zakresie kreowania dostępnej przestrzeni w szkole:
1. Inwestycje w Przestrzeń Przyjaznej Szkoły Przewodnik dla Szkół, Jednostek Samorządu Terytorialnego oraz Rad Rodziców. Raport specjalny.
2. Publikacje opracowane w ramach projektu „EducationalSpaces 21. Open up!”, m.in. Przestrzeń fizyczna i architektoniczna Przestrzenie edukacji 21. Otwieramy szkołę! https://eduspaces21.ceo.org.pl/ materialy/publikacje.
3. Analiza barier ograniczających możliwość integracji dzieci i młodzieży
z niepełnosprawnościami na terenie szkoły. Bariery architektoniczne i wynikające z braku wyposażenia w odpowiedni sprzęt Ekspertyza Fundacji Integracja dla Instytutu Wzornictwa Przemysłowego oraz inne raporty Instytutu.
Zgodnie z minimum określonym w Załącznik nr 2.Standardy dostępności dla polityki spójności 2014-2020 do Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014- 2020, Standard edukacyjny, str. 27.
Building bulletine 102: Designing for disabled children…, op. cit., s. 109-112.
Building bulletine 102: Designing for disabled children…, op. cit., s. 109-112.
Spis wyposażenia podany zgodnie z opinią przekazaną przez Panią dr Dominikę Zawadzką z Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Centrum Diagnostyczno-Terapeutycznego Chorób Rzadkich.
Zgodnie z minimum określonym w Załącznik nr 2.Standardy dostępności dla polityki spójności 2014-2020 do Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014- 2020, Standard edukacyjny, str.27.